Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

256 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
intransigente hori -hain funtsezkoa den zerbaitekin ezin baita intrantsigentzia besterik
azaldu- bizitzaren azkeneko txokoan ere isladatuko da (gogratu, esate baterako,
"blasfemia horrenda"-k, bizitza publikoa zikintzen duen "di?seiífi•e nio"-ak, dantza
"lubrico"-ek94 -erlijioa zein moral kristauaren kontra jotzen duen "impiedad latina"-k
ekarritako pozoina- euskaldunen "ohitura garbiak" -horra hor sozialismoak,
errepublikanismo ateoak edota liberalismoak dakartena- usteltzen dituena'), zenbaitetan
euskal nazionalismoa erlijioaren aurkako erasotzat hartu izango dituen erasoei hortzak
erakustera behartuta sentituko delarik" .
Hala, nahiz eta hurbileko proposamena izan, Belaustegigoitiak (Ramón) proposatu
euskal gobernu nazionalaren oinarriak planteatzen dituen proiektuak Aranzadi sutan
jarriko du ; izan ere, zentru nazionalistetan saltzen den folletoa -aipatu proposamena
jasotzen duena, alegia- oso baieztapen larrietaz beterik baitago, katolizismoaren aurka
doazten baieztapen larriak, hain zuzen . Arrazoia oso sinplea da ; Belaustegigoitiak,
norbanakoaren eskubideei buruz hitz egiten duenean, askatasunaren printzipioa
azpimarratuko du ; askatasun osoz jardungo da eta, erlijioaren gaiari dagokionez,
intansigentziak inolako zentzurik ez lukela izango uste du -sinismen edota ideia guztiak
onartuak izan beharko lukete- . Ikuspegi honek euskal nazionalismoaren ardatz nagusiaren
kontra joko luke ; dagoeneko ondo ezagutzen dugun arrazoiari helduko zaio : gu, euskal
nazionalistok -hain zuzen euskal katolikoak garelako- bat gatoz Eliza Katolikoarekin, eta
soilik erlijio katolikoa izan daiteke Estatuaren erlijio bakartzat hartuko duguna, beste
edozein kulto -kontrakoa onartezina litzateke- baztertua izango delarik ; ezin zaio, beraz,
kontzientzia zein kulto askatasunari lege-babesik eman` . Guzti hau ezin da, besterik
gabe, Aranzadiren iritzi pertsonal gisa aurkeztu ; egindako adierazpenak -berak aitortzen
9a ARNZADI, E . (1916) : "La unidad de fé y la nacionalidad vasca", in Euzkadi, 1916/VIII/30 .
` ARANZADI, E . (1916) : "Ante todo y sobre todo", in Euzkadi, 1916/VIII/8 .
96 Kontutan har, bestalde, berria ez den beste zerbait : euskal nazionalismoak berez du, ohitura
zein erelijioaren ikuspuntutik, moralizatze gaitasun ikaragarria ("Acción moral del nacionalismo", in
Bizkaitarra, 1909/1/2) .
` Liberalismoak, legeak ematen dion babesari esker, sekta heterodoxoen askatasuna ekarriko
du eta euren dotrinak zabaltzeko, kultoak libre praktikatzeko edota jarraitzaleak bilatzeko esku libreak
dituzte ; legeari esker prentsa askatasuna ere indarrean egongo da, "benetako" erlijioaren kontrako edozer
esateko inolako oztoporik ez dagoelarik; etab . Guzti honek erlijioarekiko ajolagabekeria, pietate falta
edota moralaren usteltzea pizteaz gain, iraultzaren "koniferoei" eta antiklerikalismoari iriki dizkie ateak .
Gauzak horrela, Katolizismoak duen babes politiko bakarra -eta alde horretatik ezin da hutsik eginalderdi
jeltzaleak eskaintzen diona da (MANTEROLA, V . (1915) : "El Nacionalismo Vasco y el clero",
in Euzkadi, 1915/V/8) .