Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Euskal</strong>duna-reu ahotsa 205<br />
Valladolid"- . Irakasle horiek arrotzak dira, ez dituzte <strong>Euskal</strong> Herriko ohiturak edota<br />
historia ezagutzen, "gente . . .desafecta á nuestras instituciones y caracter", <strong>eta</strong> euskararen<br />
aurkako jarrera nabarmena dute . Azken hau litzateke hain zuzen (oinarrizko<br />
irakaskuntzan gertatzen dela kontutan harturik gainera) <strong>Euskal</strong>duna-k nabarmentzen<br />
duen arazorik lamena : nahikoa da euskalduna ez den irakaslea ikustea hau arrotzatzat<br />
hartzeko <strong>eta</strong> gorrotoa pizteko -"los altnnnos no entienden, el profesor reniega y la<br />
bárbara y medio-eval frase «la letra con sangre entr-a», tiene pronta ejecución"- .<br />
Ondorioak nabarmenak dira : alde batetik euskaren aurkako erasoa <strong>eta</strong>, bestetik, haur<br />
euskaldunek -horrek formazioaren aldetik sortzen duen kaltearekin- eskolari aurre egiteko<br />
duten ezintasuna, eskolarekiko indiferentzia sortzen ez denean (arazoa itogarri bihurtzen<br />
da irakasten dena ikusiz gero : ahotza den lurralde bateko geografia ikasi behar, <strong>Euskal</strong><br />
Herriko geografia irakasten ez den bitartean; norberaren historia ez ezagutu <strong>eta</strong> kanpokoa<br />
ikasi behar) .<br />
Lerro hau<strong>eta</strong>n, dagoeneko ezagutzen dugunaz gain, beste irakurk<strong>eta</strong> bat iradokitzen<br />
delakoan gaude <strong>eta</strong>, euskara/irakaslegoa parea abiapuntutzat harturik, gure ustez<br />
azpimagarria den hainbat alderdi aztertzeari ekingo diogu . Behin baino gehiagotan aipatu<br />
dugun bezala, tradizio bihurtu den irakaslegoaren arazoa da aurrez aurre dugun <strong>eta</strong> gehien<br />
nabarmentzen den gaia. Berez interesgarria den gai hau, <strong>eta</strong> aurreneko atal<strong>eta</strong>n azaltzen<br />
saiatu garen moduan, dagokion dimentsioan kokatu beharrean gaudela uste dugu : hasiera<br />
batean, irakurk<strong>eta</strong> arina eginez gero, topiko bihurtu den zerbait ikusteko tentazioa baldin<br />
badago ere (sujetu edota kolektibo baten kontrako erasoa -oraingoz arrazoiak alde batera<br />
utzita-), gure eritziz irakaslegoaren arazoak pizten duen erreakzioa espainiako <strong>hezkuntza</strong>sistemaren<br />
aurkako erreakzioaz hartu beharko litzateke, izan ere Estatuak berak hartzen<br />
baitu irakaslegoa sistemaren oinarri funtsezkotzat . Hala, nahiz <strong>eta</strong> -Aranak egiten duen<br />
moduan- <strong>hezkuntza</strong>-sistemaren izaera espainiarra esplizituki aipatu ez, irakaslea litzateke<br />
"u flz jo maléfico de esa escuela exótica" $ arazoaren zutabe nagusia (antzeman daiteke -<br />
<strong>eta</strong> hau, irakaslegoari dagokionez batipat, piskanaka areagotuko den zerbait da- Aranak<br />
erabiltzen dituen kalifikatiboak bere egiten dituela <strong>Euskal</strong>duna-k) .<br />
Hasera batean "castellano"-a den irakasle "maketoak" (Aranarekiko hurbiltze<br />
saikaera isladatuko litzateke -konbergentziarekin egunkariko "doinua" gogortuz joango<br />
da-) ikaragarrizko kalteak sortzen ditu, garrantzitsuena euskarari dagokiona delarik<br />
(Unamunoren "estela" jarraituko lukete irakasle hauek, beraiek aitortu <strong>eta</strong> <strong>Euskal</strong>duna-k<br />
ironiaz azpimarratzen duen bezala') . Kanpoko irakasleak, euskalduna ez den irakasleak<br />
s "El euskera en las escuelas", in <strong>Euskal</strong>draia, 1896/XI1120 .<br />
9 "CHOLOPOCHOLO" : "Cosas de maestros", in <strong>Euskal</strong>duna, l9031X14 . Artikulu hon<strong>eta</strong>n El<br />
Cáutabro-k -"Asociación del Magisterio de Vizcaya" delakoaren prentsa organoak alegia) argitaraturiko<br />
artikulu baten azterk<strong>eta</strong> ironikoa egiten da, arrazoia -gure ustez- honako hau litzatekeelarik : irakaslegoak<br />
Unamuno hartzen du erreferentzitzat -"estela" hitza EI Cáutabro-arena da-, onodirozta daitekeena guztiz
Change language