Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Hezkuntza-sistema nazionalen sorrera 79<br />
dituzten matrikulekin ; <strong>eta</strong>b . Beraz, erraz ohar gintezke, diogun honen inguruan, Moyano<br />
legeak duen garrantziaz, hiritarraren kontrolerako Estatuaren makineria finduz doan<br />
heinean, Hobsbawn-ek aipatzen zuen injenerutza ideologikoaren penetrazioan funtsezko<br />
abiapuntua dugularik .<br />
Aurrera eginez, <strong>eta</strong> arduren lurralde banak<strong>eta</strong>ren ildotik, azpimarratu beharko<br />
litzateke eskola publiko <strong>eta</strong> eskola pribatuen arteko bereizk<strong>eta</strong> . Lehenengoak diru<br />
publikoaz finatziatutakoak izango dira ; zehatzagoak izateko, oraintxe bertan genion<br />
bezala, eskola horiek udalek ordaindu behar izango dituzte (udal aurrekontu<strong>eta</strong>n<br />
nahitaezko gastuen barne daudelarik), nahiz <strong>eta</strong> Estatuak gastu horri aurre egiteko moduan<br />
ez dauden herriei laguntza emateko ardura hartu (97 . art .) . Bestalde, Estatuak bostehun<br />
baino biztanle gehiago dituzten herrientzako oinarrizko eskolak izateko agindua ezartzen<br />
du (102 . art) 153 ; probintzi<strong>eta</strong>ko hiriburu<strong>eta</strong>n, baldin <strong>eta</strong> hauek hamar mila baino biztanle<br />
gehiago badituzte, gutxienez bat goi mailakoa egon beharko luke (104 . art .) . Hain<br />
zehatzak diren aginduek, gure ustez, oso adierazgarria den egoeraren aurrean jartzen<br />
gaituzte ; gainera, zehaztasun hori eskola pribatuei legean eskaintzen zaien arr<strong>eta</strong><br />
eskasarekin konparatzen badegu (bigarren mailako zentru pribatuekin gertatzen ez den<br />
bezala) diagnosi interesgarria egiteko moduan aurkituko gara . Alde batetik, legeak<br />
honelako minimoak ezartzeak populazio orokorraren <strong>hezkuntza</strong> arloko baldintza<br />
penagarriak zeintzuk diren adierazten du (ikusi besterik ez dago garai horr<strong>eta</strong>ko<br />
analfabetismo tasak) ; bestalde, zentru pribatuak bete behar dituzten baldintza ez oso<br />
zorrotzek` (zer esan Elizarenak baldin badira") derrigorrezkoa den -<strong>eta</strong> ez dezagun<br />
ahaztu gobernu berak ezarri derrigorrezkotasunaz ari garela- oinarrizko eskolaratzearen<br />
erronkari erantzuteko Estatuaren ahulezia (ezina esango genuke) erakusten dute ; azkenik,<br />
nahiz <strong>eta</strong> esandakoa nabarmena izan, ezin da ukatu honek duen penetrazio nahia<br />
erabatekoa denik, horr<strong>eta</strong>rako behin <strong>eta</strong> berriro aipatu dugun administrazio egituraz<br />
baliatuko delarik .<br />
153 Irakaskuntza publikoaren egoera zein ahula den ikusteko oso bitxia da, oinarrizko eskolei<br />
dagokienez, legeak egiten duen bereizk<strong>eta</strong> : legez osoak behar lukete izan ; posible izango ez balitz, eskola<br />
ez osoak; hau ere posible ez balitza, denboraldiko eskolak .<br />
154 Hogei urte bet<strong>eta</strong> dituen irakasle tituludun edozeinek ireki <strong>eta</strong> zuzendu dezake eskola bat<br />
(149 . art .) . Aldiz, bigarren mailako zentzua irekitzeko baldintza askoz ere zorrotzagoak bete beharko dira :<br />
Gobernuaren baimena, enpresariaren "fitxa" politiko-morala, zuzendariaren litzentziatu titulua, lokal<br />
egokiak, zentruko araudiaren kontrol politikoa, probintzi<strong>eta</strong>ko instituto publikoen kontrola, zentru<br />
publiko<strong>eta</strong>ko programa <strong>eta</strong> testu liburu berdinak, . . .(ikus legearen 150 . <strong>eta</strong> 151 . artikuluak) .<br />
155 Irakasleek, esate baterako, ez lukete ezta titulurik izan behar ere (153 . art .) . Egoera honek<br />
zer pentsarazi sortzen du . Estatuaren sekularizazio nahiak ez du asmoen maila gainditzen, neurri handi<br />
batean bederen, <strong>eta</strong> egoera honek Estatu liberal <strong>eta</strong> Elizaren arteko tentsioa, ondo asko dakigun bezala,<br />
kistatzeko bidean jarriko du .
Change language