Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Hego <strong>Euskal</strong> Herria Estatu espainiarreko hezkmuza-sistema nazionalaren aurrean 121<br />
tituluak, oposak<strong>eta</strong>k, etorkizunerako irakaslego eskola . Ezin da ukatu 132 artikulu dituen<br />
araudi honek ez duela beste edozein gobernuk ezarri lege edota araudiaren inbidiarik,<br />
dakusan zehazkizun <strong>eta</strong> zelo maila XIX . mendeko askorena gainditzen duelarik . Hala <strong>eta</strong><br />
guztiz, Diputazioak oinarrizko irakaskuntzaren erabateko kontrola izan arren, ezin da esan<br />
espainiartzat har daitekeen eredua apurtzen duenik .<br />
Uka ezina da ere, esate baterako, euskararen presentziak bere ikutu berezia ematen<br />
diona araudi honi, baina -norberak ikusi nahi duenaren gainetik- nabarmena da honek<br />
jokatzen duen zubi funtzioa : lehenengo irakaskuntzaren oinarrizko mailan euskararen<br />
irakaskuntza (irakurk<strong>eta</strong>, idazk<strong>eta</strong> <strong>eta</strong> gramatika) gaztelaniaren irakaskuntzaren aurretik<br />
joango da72 -<strong>eta</strong> euskaraz irakatsiko den gauza bakarra "Historia Sagrada" delakoa daoinamzko<br />
irakaskuntzaren goi mailako irakaskuntza osoa gaztelaniaz izango delarik .<br />
Egoera honek ineteresgarria den zerbait adierazten du : euskararen defentsak funtsezko<br />
oinarri gisa jokatuko du euskal erakundeen aldetik irakaskuntzaren kontrolarekin<br />
jarraitzeko -Gipuzkoako Diputazioa kasu hon<strong>eta</strong>n- baina, era berean, euskal<br />
alfab<strong>eta</strong>kuntza gaztelaniaren irakaskuntzara zuzenduriko helburuaren fase bat besterik ez<br />
da izango 73 ; populazioaren gehiengoa euskalduna den herrialdean bapateko<br />
uniforrnizazioak kalte ugari sortuko luke" <strong>eta</strong>, bitxia badirudi ere, euskarak funtsezko<br />
papera bete behar izango du hizkuntz uniformizazioan, euskararen erabilpenak<br />
gaztelaniaren ikaskuntza erraztuko baitu, behin behineko elebitasuna dela medio'' .<br />
Bestalde, diogunaren ildotik jarraituz, irakaskuntzaren edukiei begiratu besterik ez dago<br />
araudi honek duen izaera espainiarraz ohartzeko : oinarrizko mailan "se recomienda el<br />
estudio de los rudimentos de Historia de Espa -a" <strong>eta</strong> goi mailan, Espainiako historia<br />
irakasteaz gain, "Elementos de Geografía, particularmente la de España" irakatsi behar<br />
72<br />
Alde horr<strong>eta</strong>tik agindu zehatzak eman ziren, horr<strong>eta</strong>rako herrialdeko oinarrizko irakaskuntzako<br />
juntak herri<strong>eta</strong>koak ikuskari lana bete zezaten eskatu zuelarik (Circular de la Junta Provincial de<br />
Instrucción Primaria de Guŕpúzcoa (1875/1X122) ; Gipuzkoako Artxibo Orokorra, 22-B) .<br />
' <strong>Euskal</strong> <strong>eta</strong> erdal alfab<strong>eta</strong>tzearen arteko harremana historikoki zein izan den ulertzeko ikus<br />
DAVILA, P . ; EIZAGIRRE, A . (1992) :"Alfabetización y euskaldunización en <strong>Euskal</strong> Herria", in Leer<br />
y escribir en España. Doscientos años de alfabetización . Madrid: Fundación Germán Sánchez Ruipérez ;<br />
187-211 .<br />
74 Hau Eguren bezalako liberal batek ere ikusten zuen, <strong>eta</strong> gaztelania ikasteko metodoaren<br />
barruan euskararen zubia ezinbestekotzat joko zuen (EGUREN, J .M . (1867) : Método práctico para<br />
enseñar el castellano . Gasteiz . - "Institución Sancho el Sabio" ; A .T.V . 2793) (Gipuzkoako Diputazioari<br />
igoriitako medotodoa dugu hau) .<br />
75 Halere, <strong>eta</strong> hau ukatzea itxu jokatzea litzateke, ez dira salbuespenak falta <strong>Euskal</strong> Herriko<br />
historian ; orokorrean dioguna horrela bada, egia da ere euskara ez galtzeko euskararen irakaskuntza<br />
behar beharrezkoa ikusi duten hainbat pertsonai izan direla (Iturriaga . Ulibarri, Uriarte, <strong>eta</strong>b . XIX .<br />
mendearei dagokionez) ; edozein eran ez genuke esango hau euskal erakundeen jarrera nagusia izan<br />
denik .
Change language