Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
84 <strong>Euskal</strong> Nazionalismoa <strong>eta</strong> Hezkuntza (189 .5-<strong>1923</strong>)<br />
arduratuko direlarik (buru politikoaren begirada pean, noski) 172 . 1845 . urterako, oso epe<br />
laburrean beraz, estatuko probintzia gehienek bere irakasle eskolak izango dituzte<br />
(salbuespenen artean Bizkaia <strong>eta</strong> Gipuzkoarenak nabarmenduko genituzke, Arabak <strong>eta</strong><br />
Nafarroak beraienak dituzten bitartean), prozesu horr<strong>eta</strong>n buru politikoak, Estatuko<br />
ordezkariak alegia, dinamizatzaile nagusiak ditugularik . Edozein eran, Estatua noraezean<br />
ibiliko da oraindik: alde batetik, probintzia askotako irakasle eskolak desagertaraziko ditu<br />
-arazo politikoak direla medio- ; beste aldetik eskolen arteko sailkapen hierarkikoa egingo<br />
du : Madrileko "Central"-<strong>eta</strong>z gain, unibertsitate-barrutiko zentruko goi mailako eskolak<br />
<strong>eta</strong> beste hiriburutako oinarrizko eskolak bereizten dira ; irakaslegoaren formazio<br />
egokiaren inguruko eztabaidak behin <strong>eta</strong> berriz errepikatzen dira, <strong>eta</strong>b` . Adibide hauek<br />
erakusten dute asko dela Estatuak egiteke duen lana, baina, dena den, irakasle titulua lortu<br />
ahal izateko irakasle eskolatik pasa behar izatearen baldintzak behin betiko indarra<br />
hartuko du <strong>eta</strong> irakaslegoaren formazioa bere izaera gremiala galduz joango da ; bestalde,<br />
irakasleak Estatuaren zerbitzura jartzeko eginahalak bere fruituak ematen hasiko dira, alde<br />
hon<strong>eta</strong>tik ikuskaritza zein oposak<strong>eta</strong> sistemaren izugarrizko garrantzia ezinbestean<br />
174 .<br />
nabarmendu behar delarik<br />
Moyano legeak garai berri bati irekiko dizkio ateak, bere xedapenek irakasle<br />
eskol<strong>eta</strong>ko untziari norabide erregularra erraztuko diotelarik U5 . Hezkuntza-sistemaren<br />
eraikitze prozesuak, gai honi dagokionez, aurrez-aurre duen erronka honako hau da :<br />
korpus homogeneo <strong>eta</strong> zentralizatuaren beharrari erantzun . Hala, lehen genion legez,<br />
Estatuaren makina burokratikoaren indartzeak aparteko garrantzia izango du <strong>eta</strong><br />
testuinguru hon<strong>eta</strong>n ulertu behar da Moyano legeak irakaslegoaren arazoari emandako<br />
bultzada. Benso-k 176 esaten duenari jarraituz, kontutan izanik <strong>hezkuntza</strong>rena Estatuaren<br />
funtsezko funtziotzat hartzen dela, ikusten da irakaslegoa Administrazioaren zerbitzuan<br />
dagoen pertsonalgoaren saila -handiena denborarekin- izatera pasatuko dela . Alde<br />
172 1849an izandako erreformaren ondorioz Unibertsitate<strong>eta</strong>ko errektoreek <strong>eta</strong> instituto<strong>eta</strong>ko<br />
zuzendariek hartuko dute gai honen ardura .<br />
173 Gai honi dagokion bilakaeraren beni zehatza izateko ikus ezinbesteko ereferentzia den Gil<br />
de Zarate-ren lanaren "De las esculas normales" izeneko atala (GIL de ZATATE, A : Op . cit . ; 259-287) .<br />
174 Irakasle eskola, ikuskaritza <strong>eta</strong> oposk<strong>eta</strong> sistemaren somera ezagutzeko oso azterk<strong>eta</strong><br />
zorrotza eskaintzen digu "El magisterio de Instrucción Primaria" titulua duen honako lan honen atalak :<br />
DAVILA, P . (1988) : Educación en el Pais Vasco : El magisterio y la enseñanza elemental (1857-1930) .<br />
Doktorego Tesia ; 34- 413 .<br />
175 Alde hon<strong>eta</strong>tik, Ruiz Berrio-k irakaslegoaren bilakaera zein izan den ikusteko datu<br />
interesgarriak azaltzen ditu , zentzu horr<strong>eta</strong>n Moyano legeak ben<strong>eta</strong>zko aldak<strong>eta</strong> suposatu zuela antzeman<br />
daitekelarik (RUIZ BERRIO, J . (1988) : Las nuevas instituciones .. . : Op . cit . ; 176-177 .<br />
176 BENSO, M .C . (1983) : "Génesis y problemática del funcionariado docente en España : un<br />
aspecto de la política escolar del siglo XIX", in Historia de la Educación, 2 . zk . ; 255-262 .
Change language