Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

386 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
politiko ezagatik -beraz, batasun politikoa ezinbesteko oinarria dela ondorioztatu beharko
litzateke (eta noren inguruan? ; erantzuna ondoren)- ; euskal nazionalistek, aldiz -eta hau
"irakasle" papera jokatzea litzateke-,
"miramos la institución de anca Universidad en nuestra tierra desde
el punto de vista de las conveniencias generales y superiores de la nación
vasca : toda consideración localista y regionalista se desvanece para
nosotros . . . "503
Dena den, eragozpenak eragozpen, euskal unbertsitatearen aldeko mugimenduak
sortu sortuko dira, momentu garrantzitsuenetarikoen artean, zalantzarik gabe, Autonomia
Estatutua lortzeko garai beroa izango dugularik . Lehenago ere une intesgarrak bizi izango
dira; jakina denez, alderdi jeltzaleak Euskal Mankomunitatearen proiektua bultzatuko du
1916an, non estatu espainiar barruko autonomia proiektua zehaztuko den, besteak beste
unibertsitate- barrutiaren gaiak leku adierazgarria izango duelarik` . Gogoratu behar da
lehenagotik ere -1914an, hain zuzen ere- euskal mankomunitatearen formularen defentsa
egin izan dutela jeltzaleek Euskal Herriak bizi dituen arlo ezberdinetako arazoak
konpontzeko, uibertsitatearena barne -hor non aurkitzen dugun Eleizalde honako artikulu
adierazgarri batekin : "La Mancomunidad Vasca para la Universidad Vasca" soa
Baina 1917koa izango da autonomiaren inguruan giroa pil-pilean j arriko den urtea,
prozesu beroari hasiera emango zaiolarik, bertan jeltzaleek bultzagile nagusi gisa
jokatuko dutelarik . Itxaropenez beteriko uneak ditugu euskal nazionalismoarentzat; bere
indar politikoa ukaezina da, bereziki euskal erakundeetan, senatuan zein kongresuan bere
ordezkaritza baldin badu ere . Bizkaiko Diputazioan lortu garaipenak, besteak beste,
unibertsitatearen gaiari gogor heltzea ahalbideratuko du, Sotak euskal unibertsitatearen
sorrerari hasiera emateko asmoaren berri emango duelarik ("la creación de una
Universidad netamente vasca" " so , dio -nahiz eta gero garbi adierazi proiektuari lehenengo
bultzada emango diotela bakarrik, ziurrenik jeltzaleei horrenbestarainoko beldurra sortzen
dien "kutsadura" politikoa dela eta) . Urte hasieran jeltzale bizkaitarrek beste gainontzeko
alderdiei proposatu hauteskundetarako batasun-oinamek jasotzen zuten euskal
unibertsitate-barrutia sortzeko gestioak burutzeko asmoa` Diputazio jeltzaleak -
502
ELEIZALDE, L . (1917) : "La Universidad Vasca . Una modesta opinión", in Euzkadi,
1917/X/21 . Adierazgarria da ere Eleizaldek antzematen duen arriskua ; unibertsitate "Vascotzgada" (sic)
bat sortzearena eta ez, beraz, euskal unibertsitatea .
'03 ORELA, J .L . (1977) : Op . cit . ; 62 .
5' ELEIZALDE, L . (1914) : Op . cit.
sos "Constitución de la Diputación bizkaina . . . .Brillante discurso-programa del nuevo presidente",
in Euzkadi, 19171V15 .
' 06 APRAIZ, A. (1918) : La Universidad . . . : Op . cit . : 13 .