Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

242 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1395-1923)
erakundeetatik nahi hori egia bihur dadin saiatuko da gurasoek familiaren testuinguruan
ere funtzio militantea bete dezaten . Bi hitzetan, hau da guraso nazionalistei luzatuko
zaien mezua : benetako abertzaleak denbora osoko abertzalea behar du izan, eta non aurki
daiteke hazi hobea familian ez bada? . Gai honek garrantzi berezia hartuko du euskarari
dagokionez batipat ; familiaren testuinguruak izugarrizko pisua izango du euskararen
irakasuntzarako espazio gisa eta euskal nazionalismoaren eskutik etengabekoak izango
dira gurasoen kontzientziari luzaturiko deiak', errudun sentimendua pizteko sua behar
baldin bada ere, ondoko adibide honetan Erizko-Deya-k erakusten duen bezala : "Baidŕrudi
eztogula aintzakotzat ártzen euzko-gastetxu-bak euzko-eraz aztia . Bai-dirudi
gurago dognda euzko-gastien adimenak aŕotz-laínuaz illandurik ikusi euzko- aigijaz
aŕgi turik baño" 40 . " Euzko erara" haztea -kontutan izan kasu honetan ere irakurle
potentziala euskalduna dela- euskara irakastea litzateke, besteak beste arrotzen sarean ez
erortzeko (dagoeneko behin baino gehiagotan aipatu dugun hizkuntzaren funtzio
defendatzailea) .
Egia da, gurasoek eragozpen ugariri aurre egin behar diotena (kalea, seme-alaben
lagunak, eskola, etab .), baina egi borobilagoa da, benetan Euskal Herria eta eukara maite
baldin badituzte, zeregin garrantzitsua dutena, besteak beste, etxe barruan eta, zentzu
horretan, eragozpenak aitzaki bihurtuko dira" . Gurasoen kontzientziak astintzeari (guraso
euskaldunen kasuan askoz ere gordinago) gogor ekingo zaio, aitzakiak bila ibiltzeak -
eskolarena litzateke nagusiena- epeltasun barkaezina adieraziko lukeelarik -eta
epeltasunak ez du errukirik merezi- : "Erdera ikasten errurik baldin badago, ezarri zaioan
ikaste iseari ; baña euskera azteak duan errua zurea bakar-bakarrik da, guraso . Erru
onren lotsa ez dizu iñork kenduko"" . Dena den, abertzale, euskaldun edota euskaltzaleak
diren gurasoek43 egin beharrekoa ez litzateke, guraso gisa, familiaren testuingurura
mugatuko, hau ikusi dugunez, guztiz garrantzitsua izanik, eta gurasoak -batipat
euskararen irakaskuntzaren gaiari helduz- gizarte mailan mobilizatzera deituak izango
dira (irakaskuntza euskaldunaren aldeko guraso giza-mugimendua sortzeko aurrenetariko
deialdiaren aurrean aurkituko ginateke), guraso izanda ere militantzia posible dela
erakutsiz :
' 9 "Euzkeraren Aldez", in Bizkaitarra, 1909/1116 .
ao "Euzkerea ikastetxietan . ¡Gora "Euskal-Esnalea"!", in Euzko-Deya, 1916/IX116 .
" "A los padres de familia", in Euskal-Esnalea ; 1916, 137 . zk . ; 255 .
42 BIONA, G . (1919) : "¿Ikastetsea? ¡Aitzakia!", in Euskal-Esnalea, 190 . zk . ; 11 .
43 Hainbatetan euskal nazionalismoaren eskutik luzatu deiek militantziaren mugak apurtuko
dituzte, baino inoiz ez "euzkotarrak" ez direnak abertzaletasunera -edota euskaltzaletasuneraerakartzeko
.