Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

368 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
besterik geratzen ez zaiolarik` . Testuinguru honetan, eta ezintasuna nabarmentzen duten
eraso ugarien kontra, esan bezala, euskal nazionalismoak -bere aurpegi "zintzoa"
erakusten saiatuko den aldi berean- irtenbide bat besterik ez dezake izan : Estatuak
irakaskuntzari dagokion guztia euskal erakundeen esku uztea, horretarako marko legala
aldatu beharko delarik r49
Eleizalde bezala itxaropentsu agertzen ez diren jeltzaleak falta ez izan arren
(Elezialdek ez du uste Estatuak oinarrizko irkaskuntzaren kontrolari jaregingo dionik eta
irtenbiderik egingarriena, bide bakarra, Estatuari jaramonik egin gabe, "cortar el nudo"
eta aurrera egitea dela pentsatuko du`), Landeta bezalakoek -nahiz eta, ondo dakigunez,
zain egon gabe aurrera egiteko ahalegin guztiak burutzearen alde agertu-, beste herri
askotan gertatzen den moduan, irakaskuntzaren autonomian antzemango dute arlo
honetan Euskal Herriak bizi dituen arazoak konpontzeko bidea ri ' ; horra hor, adibide gisa,
irakaslegoaren arazoari irtenbideak bilatzeko unean, Urabayenek adierazitakoa : "A ello
podría llegarse si las Diputaciones del Pais Vasco, mancomunadamente, consiguieran
la autonomía de la enseñanza"r52 ; dena den, errealitateak asko irakasten baitu, beti ere
Euskal Herri osoak bere autonomiaren aldeko borrokaren funtsezko garrantzia
azpimarratuko duelarik, udalen zein diputazioen nolabaiteko gaitasunaz baliatzeko
premia nabarmenduko du, diputazioek "Mancomunidad de Cataluña" delakoan eredu ezin
hobea -Katalunia berriro- aurki dezaketelarik` (kataluniarrek 1914ean lortu zuten
Estatuak aipatu mankomunitatearen oinarriak onar zitzan, zeinak, beste batzuen artean
-administrazio zerbitzuak, zerbitzu teknikoak, etab .-, lau probintzietako irakaskuntza
arloko zerbitzuak batuko zituen 454)
440 DUNIXI (1918) : "De vida ó muerte" : Op . cit .
449 Zentzu horretan, euskal erakundeek burutu beharreko gestioen premia azpimarratuko da behin
eta berriro egunkari jeltzale ezberdinetan (hona hemen zenbait gairen inguruan jardun garenean aipatu
ditugun bi adibide : USECHI, F . (1918) : "La enseñanza en el Pais , in Euzkadi : "La cuestión de la
enseñanza en Nabarra", in Napartarra) .
45° ELEIZALDE, L . (1919) : "El problema de la enseñanza . . ." : Op . cit . ; 871 .
451 LANDETA, E . (1919) : "Estado actual . . ." : Op . cit. ; 888 . Lehen esan dugu, helburu hori
gauzatzen ez den bitartean, bere ustez Euskal Herriko diputazioek arazo honi aurre egiteko batzordea
sortu beharko lukete .
452 URABAYEN, L . (1919) : "El Maestro . . ." : Op . cit . ; 912-913 .
453 URABAYEN, L . (1919) : "La Enseñanza . . ." : Op . cit . ; 288-289 .
454 TUÑON de LARA, M . (1990) : "Transformaciones políticas e ideológicas de España durante
el primer tercio del siglo XX (1898-1936", in Historia Contemporánea, 4 . zk. ; 231-260 . Estornesen
hitzak erabiliz, esan behar da Eusko Ikaskuntzak ere ikuspegi mankomunitarioa bere egingo duela euskal
lurraldeak oinarrizko maila batean uztartzeko (ESTORNES, I . (1990) : La construcción de una