Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

218 Euskal Nazionalismoa eta Hezkuntza (1895-1923)
behar zaio, ezin baita egungo irakaslegoarengandik ezer espero . Hau behin eta betir_iro
errepikatzen den zerbait da ; hala, esate baterako, zera esango du Euskaduna-k : "no
podemos pasar - por alto la creación de la escuela normal de maestras" . Hau funtsezkoa
izaki, eraiki beharreko edifizioaren oinarrizko zutabea besterik ez litzateke izango, izan
ere -beste zerbait egin ezean- aldaketa honek -beharrezkoa den aldeketa edozein moduanez
bailuke egoera berez irauliko, eta zentzu honetan, azpimarragarria da Euskalduna-k
erakusten duen ezkortasuna : "Estamos seguros que también aquí se cumplirá la regla
general, esto es, que también aquí se nombrarán á señoras castellanas que regenten las
cátedras" 49 . Beste bat da, beraz -hemen aipatu dugun horretaz gain-, Euskalduna-ren
orrialdeetan agertzen zaigun arazoaren argazkia, askotan itzalean ezkutatzen den
errealitatearen argazkia hain zuzen .
Euskal nazionalista hauen ustez ez da gehiegi aurreratuko sortu beharreko irakasle
eskola hauen izaera kontutan hartzen ez bada, eta eskola horien izaera berezia, besteak
beste, ezingo da hezkuntza-sistemaren egiturarengandik bereiztu . Izan ere, eta hau adibide
interesgarria litzateke, ikusi besterik ez dago nola irakaslego eskola dagoenean ere
(Bilbokoa esate baterako) euskaldunak ez diren matrikulatzen 50 . Pentsa zitekeen horrelako
errealitate batek irakaslego eskola berriak sortzeko eman argudioak hondoratu egingo
lituzkeela; baina oso fenomeno adierazgarri honek badu, ordea, sakoneko arrazoia :
dagoeneko aipatu dugun oposaketa sistemaren arazoaz gain -eta honekin zuzenean lotuta-,
esan behar da eskola honetan (eta Euskal Herrian sor zitekeen hau bezalako edozein
eskolatan) ezin izango dela irakaslea izateko prestakuntza osoa jaso (gogoratu
prestakuntza osoa goi mailako irakaslego eskoletan jaso daitekeela soilik) eta egoera
honek dagoeneko oso ondo ezagutzen dugun bide ingurutsu eta zailen aurreanjartzen
gaitu (hitz batean esanda, eta askotan errepikatu ditugun arrazoiengatik, irakaslearena ez
da euskaldunarentzat lanbide erakargarria`) . Hots, irakaslego eskoletako irakasleak
kanpotarrak izango dira (honek berarekin dituen ondorio kaltegarriekin) edota
euskaldunek ez dute bide hau aukeratuko .
Sakoneko arazoa hezkuntza-sistema egituratuta dagoeneko moduan bilatu behar
da Euskalduna-ren ustez . "[ . . .]formar un magisterio especial para el Pais Vasco" 52
4S "Cosas de Maestros", in Euskalduna 1898/X/9 .
49 Ibidem .
'0 "Algo sobre los maestros" : Op cit .
51 Ibidem .
52 "Por nuestras escuelas" : Op. cit. Jakina denez, helburu honek egoera ezagunari erantzun nahi
dio : "la necesidad deforutar un magisterio especial para el Pais Lasco, que hable como él habla, que
piense como él piensa y que sienta corto él siente" .