Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

Hezkuntza-sistema nazionalen sorrera 51
bestetik, Frantziako historiaren irakaskuntzak "nazioaren" identitatea adieraziko luke 46 ,
aberriaren kulturaz hitz egin daiteekelarik . Zentzu horretan, 1884ean Tribune des
instituteurs et des instritutrices delakoak eskolaren inpregnazio abertzaleaz ohartzeko
aparteko aukera eskaintzen digu :
"Nous tous, instituteurs français, nous savons profiter de toutes les
occasions pour inspirer à nos élèves un vif amour de la patrie et «l'idée
hunmanitaire>> dans ce qu'elle a d'exagéré n'a jamais trouvé d'apôtres
parmi nous . Dans nos leçons de géographie, nous n'oublions pas de faire
remarquer à l'enfant barbier notre France est incomparablement belle,
riche et fertile; nous savons lui en signaler la magnifique situation
géographique, faire ressortir sa richesse industrielle et ddire sa gloire
scientifique et artistique . Faire des patriotes sincères, tel est encore notre
but en enseignant l'histoire de France ; faire des citoyens, tel est notre idéal
en donnant l'enseignement civique. Il n'est pas jusqu'à notre langue,
langue harnmonieuse, douce et claire entre toutes, qui ne vienne dire au
jeune Français : soir fier de la France et aime-la par-dessus tout"" .
Aberriarekiko maitasuna iradoki, abertzaleak egin, Frantziarekiko harrotasuna
indartu ; guzti honek nabarmenki erakusten du eskola zentralizatuaren eragin bateratzailea
zein uniformizatzailea zein den : zentralizazioak ziurtatzen duen uniformizazioak batasun
nazionala indartzen du . Zeregin honetan, berehala antzeman daitekeen bezala,
irakaslegoak duen protagonismoa begien bistakoa da . Alde honetatik, Guizot legea
abiapuntutzat har daitekeelarik, XIX . mendean irakaslegoari buruzko legediaren
bilakaerak erakusten du nola sortu eta eraiki den irakasleak duen Estatuarekiko identitatea .
Estatuak hori gauzatzeko duen asmoak zuzenean bat egiten du lanbide horren lan
baldintzen hobetzearekin, eta hau egia bihur dadin Estatuak ahalegin guztiak egingo ditu .
Laburbilduz,esan daiteke XIX . medean zehar irakaslearen gizarte-maila hobetu egin dela
Estatuaren zuzendari papera dela medio ; nekazal jatorriko irakasleak promozio
sozialerako bidea aurkituko du "école normale"tan, denborarekin nekazal gizarteetako
elitearen parte izatera iristsiko delarik . Horrela, Prost-en 4s eritziz, Estatuarekiko
identifikazioa bultzatzen da, eta "mentalité spécifique"-ari ematen zaio hasera ; hots, talde
mentalitatearen aurrean gaude, amankomuna den ideologiaren aurrean, irakasleek gorputz
solidarioa osatzen dutelarik . Estatuaren agindupean daude baina, era berean,
administrazioaren indartzea dute helburu, Estatuaren indartzea hitz batean esanda, hau
46 Historiaren irakaskuntzak duen gogo amankomuna sortzeko helburua lortu nahiean guztiz
barregarriak diren adibideak aipa daitezke ; adibidez, kolonietako haurrei honako hau irakastea : "nos
ancêtres les Gaulois . . ." .
47 Ikus PLENNEL, E . : Op . cit . ; 287 .
48 Ikus, PROST, A . : Op . cit . ; 132-147 .