Euskal nazionalismoa eta hezkuntza (1895-1923) - Euskara

324 Euskal Nazionalismoa eta Hezkinitza (1895-1923)
aipatu dugun berrikuntzaren ildotik- etengabeko prestakuntza pedagogikoa izan dezan
(horra hor antolaturiko ikastaroak edota irakaslegoaren zerbitzurako eratu liburutegi
ibilkorra) . Dena den, eskuartean dugun informazioa kontutan harturik, harrigarria
iruditzen zaigu -harrigarria baino, adierazgarria- zuzenean Euskal Herriko historia edota
geografiaren inguruko inolako aipamenik ez egitea, ikusten baitugu, bestalde, auzo
eskoletan irakasten diren gaien artean egon badaudela eta eskola hauetako irakasleek gai
horiei buruzko nolabaiteko formazioa jasoko zutela pentsa baitaiteke (hasierako
lehenengo urtetaz ari gara, noski ; jakina denez, auzo eskola hauen bilakaerak
euskaltzaletasunetik urrunduz doan bidea hartuko du, jeltzaleek gogor kritikatuko duten
bidea hain zuzen ere) .
Ikusi dugunez irakaslego-eskoletako irakaslegoa oinarritzat hartuko duen bide
posibilista litzateke orain arte aipatu dugun hau, alternatiba prestakuntza osagarria
gorpuztea litzatekeelarik. Baina ez dira faltako euskal nazionalismoaren aldetik beste era
bateko helburuak -helburu izatetik harantz badoaz ere- ; hots, propio euskal irakaslea
prestatzeko irakaslego-eskola . Zentzu horretan, Bizkaiko diputazioaren aipatu "Junta de
Instrucción Pública"-ren proiektua (non Egileor, Landeta, Elgezabal, Belaustegigoitia,
etab .-en partehartzeak euskal nazionalismoaren presentzia isladatuko duen) da
aipagarriena . Landeta izango da, hain zuzen ere, euskal irakasleak prestatzeko irakaslegoeskola
osoaren proiektua aurkeztuko duena, batzordeak aipatu eskola sortzeko erabakia
hartuko duelarik` . Proiektu horrek batere berria ez den nahairi erantzungo lioke, bertan
euskal erakundeen zuzendaritzak -kasu honetan Bizkaiko diputazioak- euskal
irakaslegoaren sorkuntzan funtsezko zeregina izango lukeelarik . Dena den, hezkuntzasistemaren
malgutasun eza dela eta -gero aipatuko dugun arazo politikoa ezezik-, eskola
hori ez litzateke ofiziala izango nahiz eta erakunde publikoaren esku egon . Hau da,
jeltzaleak ohartu dira beharrak ezin direna bide ofizialak jarraituz asebete eta bide
paraleloak hartzea dela geratzen zaien aukera bakarra; eta azkeneko helburua euskal
diputazio guztien artean halako irakaslego-eskola sortzea izan arren, Bizkaian boterera
iritsi diren neurrian, egoera honetaz baliatu nahi izango dira proiektua gauzatzen
saiatzeko . Hots, errealitate berriaren zain egon beharrean, nahiz eta gero arrakastarik ez
izan, errealitate bema pixkanaka eraikitzearen alde agertuko dira euskal nazionalistak,
ezinari nola edo hala aurre egin behar zaiola erakutsiz : "ya que no puede llegarse á la
ansiada mancomunidad vasca, se conseguiría con ello [irakaslego-eskola librea eratzen
bada, alegia] hacer un ensayo parcial de mancomunidad en una materia de tanta
importancia como la que se trata i233 (esan behar da ere, jeltzaleen ikuspegitik -Landetak
hori islada dezakeen heinean, euskal irakasleak prestatzea bezain garrantzitsua dela,
282 "Comisión de Instrucción Pública de la Diputación . La Escuela Normal de Maestros", in
Euzkadi, 1918/VII/10 .
2S3 "En la Diputación . La Escuela Normal Libre de Maestros", in Euzkadi, 1918/VIII/30 .