Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako Euskararen Historia Soziolinguistikoa
kuantitatiboa izan daiteke (ibid.: 138) eta erabilpen arauak ezagutzerakoan
kontzeptu guztiz egoki eta emankorra “erabilpen eremua” dugu 63
(ibid.: 140).
(b) Prozesu psikologiko, sozial eta kulturalak. Faktore hauen multzotik
axola duten aldagaiak hautatzerakoan disziplinarteko lana eta
gizarte-zientzien laguntza behar dira, ez soilik ikertzailearen intuizioa
(ibid.: 149 eta 178). Bestalde, askotan faktore berak egoera batean
ondorio bat eta bestean aurkakoa izaten duela ikusita, nekez ezar daiteke
baliagarritasun interkultural eta diakronikoa duen tipologiarik edo
araurik (ibid.: 149-50). Erregulartasunen bilaketan metodo konparatiboa
behar dugu alde batetik, hots, kulturen arteko alderaketa, eta, bestetik,
aztertzen ari diren egoerak ahalik eta sakonkien ezagutzea (ibid.:
166-7).
(c) Jarrerak eta hizkuntzaren gaineko jarduerak. Atal honetan hiru
gai aztertzen dira: jarrera afektiboak —leialtasuna, gorrotoa, aurriritziak…—,
hizkuntzaren gaineko jarduerak —plangintza, eragozpenak…—
eta, hirugarrenik, alde kognitiboak —kontzientzia, hizkuntz
gaitasuna, norberaren taldearen pertzepzioa hizkuntzaren aldetik, interferentzien
aurreko jarrera…— (ibid.: 167-76).
Oro har, azken bi mendeetako gutxiengoen historia linguistikoa
honako bi muturren artean koka dezakegu: mutur batean ohiko eginkizunei
eutsi eta erabilpen esparru formalagoak irabaziz joan diren taldeak
—Quebeceko frantsesaren antzera— genituzke (ibid.: 178), eta
bestean eurena baztertu eta hizkuntza nagusiren baterantz —ingelesa
Estatu Batuetan, errusiera Sobiet Batasunean, gaztelania Hego eta
Erdialdeko Amerikan…— lerratu direnak. Dislokazioaren terminoetan
hitz eginez, lehena dislokazio handirik pairatu ez duten komunitateetan
gertatzen da eta bigarrena, berriz, komunitate dislokatuetan
(ibid.: 178-9).
Arestian esan bezala, azalpenaren antolaketa mota honi, ukitu zenbait
gorabehera, iradokitzailea eta bilakabideen konplexutasuna bildu
eta adierazteko egokia deritzot eta Nafarroako nire azterketa egiterakoan
gogoan hartzeko modukoa.
63. Erabilpen eremuak (“domain” ingelesez) hizkuntza edo barietate baten edo bestearen
hautaketa baldintzatzen duten testuinguru sozial tipifikatuak dira. Nork hitz
egiten du, zein hizkuntzaz, nori eta noiz? galdera ezagunari erantzunez eratzen dira
batik bat. Eremuen sailkapena ez da behin betikoa eta, nahiz eta erregulartasunak izan,
egoera bakoitzari egokitu behar zaio (Fishman 1988b: 140-5). Eman den zerrenda bat,
esaterako, hauxe da: familia, lana, hezkuntza, erlijioa, aisialdia, komunikabideak eta
politika (Fishman 1991: 44), eta hau edo eman daitekeen beste edozein zerrenda beti,
funtsean, formala/informala mailaketaren arabera antolatuko da.
119