Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako Euskararen Historia Soziolinguistikoa
gehiagokoak izan daitezke aldi berean, eta dira, normalki: “People can
be, and normally are, members of several speech communities at the
same time” (Fasold 1993: 42).
Peter Trudgillek, John Gumperz eta Dell Hymes-en ildotik, hizkuntz
errepertorio-aren eta komunikazio gaitasuna-ren ideiak bildu zituen:
A community of speakers who share the same verbal repertoire, and who
also share the same norms for linguistic behaviour (…)
(Trudgill 1992: 69)
Zehaztasunak zehaztasun, berriro hizkuntz komunitatearen ikuspegi
zabalera itzuli da azkenaldian:
The terms «speech community» and «linguistic community» are widely
used by linguists and other social scientists to identify communities on the
basis of their languages (e.g. Swahili speech community, English speech
community, linguistic communities of India). (…) speech community, like
another often-used term, «dialect», cannot be defined rigorously. True, all
users of a language seem to know what speech community (or communities)
they belong to, or not belong to.
(Braj B. Kachru 1994: 4.176)
Definizio guztiek hizkuntzatik abiatzen den komunitate mota baten
nabarmentzea dute komun, ikusi dugunez, eta nik neuk ere bide horretatik
joko dut, Pierre Bourdieu soziologoak (1985: 19), bestalde, egin
duen bezala. Badaude, ordea, azentua komunitatearen esanahi soziologiko
zabalean ipini eta irizpide linguistikoari hertsiegitzat jo dutenak.
Ikus, besteak beste, Benjamin Tejerina soziologoa (1992: 60-5) eta Louis
Jean Calvet hizkuntzalaria (1993a: 86-91).
Ondorioz, hizkuntzalaritzaren eta soziologiaren tradizio teorikoetan
uztartzen den eta Nafarroako egoerarako egokia den hizkuntz komunitatearen
adiera sinple eta zabala erabiliko dut: hizkuntza berean hitz egiten
duten lagunen multzoa. Bestalde, Max Weberrek eta Bloomfieldek
erakutsi bezala, hizkuntz komunitatea berezko izaera soziala duen entitatea
dugu. Azkeneko ideia hau, hizkuntz komunitatea berezko gizarteinstituzioa
dela dioena 14 , alegia, bereziki emankorra gertatu zait azterketa
osoan zehar eta hurrengo atalean gehiago garatuko da.
14. Hizkuntz komunitateari gizarte-entitatearen izaera aitortu dioten beste bi Jose
Maria Sanchez Carrion, hizkuntz komunitatea bere sistemaren erdigunean jarriz (ikus
gure 2.3.1.3 eta 2.3.2.3 atalak), eta Lluis Aracil izan dira. Azken honek dioenez, hizkuntz
komunitateak “son poblaciones (en el sentido literal) y sistemas sociales” (Aracil
1986: 448). Halaber, “tienen su propia cohesión global y se mantienen y renuevan gracias
a mecanismos de reproducción social” (ibid.: 448).
29