Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Oinarri Teorikoak
Hizkuntz gutxiengoei buruzko lanetan saihestu behar den arrisku
bat subjektibismoa da, hots, emaitzak ikertzailearen iritzi subjektiboez
kutsatzea (ibid.: 245). Azkenik, aurrekoek bezala, iturri eta datuen urritasunaren
arazoa aipatu du Charlotte Hoffmanek (ibid.: 246).
Laburpena
Weinreich, Fishman eta Fasolden ildotik doan Hoffmanen ekarpena
hizkuntz gutxiengoen azterketan dago, eta hortik metodologi kontuez
dioena nabarmendu dut: terminologiaren arazoa, hurbilketa soziolinguistiko
eta konparatiboa, disziplinarteko lana, ikuspegi antropologikoaren
aberastasuna eta dimentsio historikoaren beharra.
Bestalde, lan honetan elebitasunaren alde indibidual eta sozialak
jorratu ditu Hoffmanek. Gizabanakoei dagokien aldea psikolinguistikaren
ekarpenetan oinarritu du eta bertan pisu handia eman zaio hizkuntz
hautaketaren atalari.
Elebitasunaren alde sozialaren azterketa da soziolinguistikaren egitekoa,
Hoffmanen ustez. Hizkuntzen iraupena eta galera funtsean haien
hiztunen erabaki eta hautapen kolektiboen emaitza dela erakutsi ondoren,
arreta hizkuntz gutxiengoengana zuzendu du.
2.3.2.2.4 Juan G. Cobarrubias
Juan G. Cobarrubias hizkuntz plangintzaz egin ekarpenengatik da
ezaguna batez ere, baina badu hizkuntz iraupen eta ordezkatze bilakabideak
aztertzeko oso erabilgarria den kontzeptu bat: etoglosia.
Etoglosia eta hizkuntza menderatuen iraupena
Etoglosia hizkuntzen estatusa azaltzea ahalbidetzen digun kontzeptua
dugu. Zein da etoglosiaren definizioa?:
La etoglosia está dada por la combinación de funciones sociolingüísticas de
una lengua y el arraigo correspondiente a cada función.
(Cobarrubias 1986b: 189)
Definizioan, beraz, hizkuntzaren eginkizunak eta haien errotze maila
lotzen dira. Funtzioak instituzionalizatuak, instituzionalizatu gabeak eta
mistoak izan daitezke (ibid.: 190). Funtzio baten errotze maila hainbat
faktoreren emaitza da: hiztunen leialtasuna eginkizun horrekiko, funtzio
horrek bideratzen duen komunikazioaren kalitatea, hiztunen portzentaia,
e.a. (ibid.: 189). Cobarrubiasek dioenez, etoglosiarena kontzeptu
dinamikoa da eta sustrai historikoak dituzten bilakabideak aztertu eta
etorkizunerako hipotesiak luzatzeko abagunea ematen digu.
132