Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Sarrera
1.2.4 Hizkuntz komunitatearen azterketa
Esan bezala, ikerketaren oinarrizko unitatea hizkuntz komunitatea da
eta berari dagokio euskararen historiaren subjektu edo aktorearen rola.
Hizkuntz komunitatea gizarte-errealitate edo unitate bat da —“a social
unit”, Fasold (1992: 44) hizkuntzalariaren hitzetan— eta, Max
Weberren eskutik, bere izaera duen gizarte-egitura dela, kohesioa sentimendu
edo balore jakin batzuetan aurkitzen duela, bere ekintza soziala
garatzen duela eta bere ugalketa mekanismoak dituela ikusi dugu, azterbide
soziologikoko oinarrizko ideiak bildurik. Ideia horiek abiapuntu
hartuta, eta soziolinguista nagusien ekarpenak eta soziologia alorreko
hainbat kontzeptu uztartuz, hizkuntz komunitatearen azterketarako
eredu bat osatu dut. Bertan, hizkuntz komunitatearen bilakaera bere
konplexutasunean azaltzean gogoan izango diren mailak jasotzen dira,
eta, halaber, hizkuntz komunitatean eragina duten faktoreak ere eredu
honen arabera aztertu ahal izango dira.
Ereduaren azalpena
Gizarte-errealitateak elkarri uztarturik dauden bi atal edo azpisistema
ditu: sistema soziala eta kultur sistema. Sistema soziala praktikan gauzaturiko
gizarte edo antolakuntza da: “individuos humanos reales que forman
colectividades concretas compuestas por miembros determinados”
(Talcott Parsons 1961. In Parsons et al. Theories of Society, I, 34. New
38
Hizkuntz komunitatearen azterketarako eredua
1. maila: aparatu sinbolikoa, baloreak…
2. maila: hizkuntz komunitatearen egitura: rol edo talde soziolinguistikoak
3. maila: hizkuntz portaeraren sistema (hizkuntz komunitatearen
gizarte-ekintza)
-hizkuntzaren ezagutza, edo hizkuntz gaitasuna
-hizkuntzarekiko jarrerak
-hizkuntzaren hautaketa
-hizkuntzaren erabilera
-hizkuntzaren egoera aldatzeko ekintzak (aldeko zein kontrako
mugimenduak, azterketa zientifikoak…)
4. maila: komunitatearen ugalketa