Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako Euskararen Historia Soziolinguistikoa
ROS” (ibid.). Horregatik, Iosu Chueca-rekin (1994: 137) batera, “euskal
nazionalismoak Nafarroan foruzaletasun eta nafarzaletasunean oinarritu
nahi zuela bere eginkizun politikoa” esan dezakegu.
Gainerako Euskal Herrian ez bezala, Nafarroako EAJ separatismoaren
aurka agertu zen bere adierazpen gehienetan —ez guztietan—,
Elorzak (1978), Minak (1985) eta Martinez Peñuelak (1989) diotenez.
Argudiobideak Campionen berberak izango ziren eta adibide gisa separatismoaren
salaketei 1917. urtean eman zieten erantzuna aipatuko dut.
“No hay separatismo” zioten eta zera gaineratzen zuten: “el nacionalismo
vasco aspira, ya se forme en Euzkadi un solo Estado Nacional Vasco,
ya tantos Estados nacionales vascos como en la historia se constituyeron,
a que éstos o aquél vivan unidos al Estado Español por el vínculo confederativo
de los pactos por virtud de los cuales se incorporaron los estados
vascos a la monarquía de España y ésta juró respetar” (Réplica a
Diario de Navarra. Napartarra, 1917-12-08. Jasoa in Martinez Peñuela
1989: 59-60).
Politikan bezala hizkuntz ideien alorrean ere Campionen bidetik
joan ziren nafar nazionalistak, baina horretaz beherago mintzatuko naiz.
Dena dela, betiere gogoan izan behar dugu foruzaletasuna vs nazionalismoa
bereizketak —nahiz eta nazionalista nafarrek funtsean foruzaleen
edukiak zabaldu— munta handiagoa duela historia politikoan hizkuntzaren
historian baino.
8.2.2 Hizkuntz ideiak
Euskaroen asmo orokorrean ohorezko tokia aitortu zioten euskarari
hasiera-hasieratik. Ordura arte euskara goratu nahian batik bat bere hizkuntz
bikaintasuna erakustera jotzen zuen diskurtsoa zen nagusi. Baina
euskararen arazoa gizarte-mailakoa zen, euskara baztertzen zuen gizarteantolaketa
jakin bat, eta euskararen berezko balioa frogatuta ere, egoera
berean segitzen zuen hizkuntzak. Campion eta bere lankideen ekarpena
diskurtso apologistaren mugez ohartu eta hauek gainditze aldera hizkuntzaren
dimentsio soziala erdigunean zuen diskurtso berria eratzea
izan zen.
Abiapuntu filosofikoa, nolabait esanda, aniztasunaren ontasunen
aldarrikapena dugu, arestian ikusi bezala: “La ley de la naturaleza, es la
variedad. (…). La ley de la variedad impera, asimismo, sobre el reino
humano” (Campion 1916: 97-8). Horren adierazle hizkuntz aniztasuna
da: “La diversidad de idiomas, por tanto, pende de una ley natural, anterior
y superior á las leyes de los hombres” (ibid.: 99). Eta esandakoari
giza lengoaia hizkuntza desberdinetan zatitzeko agindu zuen
Jaungoikoaren borondatea gehitzen zaio, Babelgo dorrearen mitoaren
interpretazio modernoen —Calvet, Haugen, Sanchez Carrion…—
aurrekari gisa:
475