08.06.2013 Views

Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Nafarroako</strong> Euskararen Historia Soziolinguistikoa<br />

pobreak, borrokalariak eta kulturalki atzeratuak omen ziren (ibid.: 19).<br />

Leire-Zangoza inguruko jendeak, Ekialdekoak, desberdinak bide ziren<br />

hasieratik eta, Aragoiko jendeekiko harreman estuetan, franko edo karolinjioen<br />

eragina islatzen zuten: Glaskiyun-ak, “situados más al Este,<br />

representan la influencia franca o carolingia en el país, frente a los<br />

Aristas” (Lacarra 1982: 19). Aurreneko kristau-guneak —Leire, Igari<br />

(Zaraitzu ibarrean), Urdaspal (Erronkari ibarrean), Usun (Irunberritik<br />

hurbil), Echoko haraneko Siresa…— ere han kokatu ziren (ibid.: 19)<br />

eta karolinkjioek sortu zituzten: “Responden a la política de Ludovico<br />

Pío de infiltrarse en los territorios dudosos, por la colonización monástica”<br />

(ibid.: 19) 127 . Oro har, inguru horretakoa “una zona más romanizada,<br />

más cristianizada, más europeizante” (Lacarra 1957: 15) zela esan<br />

daiteke.<br />

<strong>Nafarroako</strong> erresuma Iruñea aldeko taldeen ingurutik sortu zen eta<br />

bere aurreneko erregea Eneko Aritza (824?-851) izan omen zen. IX.<br />

mendean zehar Baskoien lurretan sustraituriko Aritza dinastia —dinastia<br />

Iñigotarra ere deitu izan zaio— izan zen nagusi. Tarte hartan,<br />

Lacarrak dioenez, Penintsulako gainerako estatu kristauekin alderatuta,<br />

izaera berezia izan zuen Iruñeko erresumak eta gehien nabarmentzen<br />

zena independentzi nahia omen zen:<br />

Ya en su origen la monarquía de Pamplona se presenta como algo distinto<br />

—por su espíritu— de los demás Estados cristianos que surgen tras la invasión<br />

musulmana. (…) los reyes de Pamplona no son ni continuadores de<br />

Toledo —contra cuyos reyes lucharon los pamploneses hasta el último<br />

momento—, ni vasallos de Carlomagno, contra cuyo imperio combatieron<br />

con insistencia bien notoria. En los dos siglos que siguen a la invasión no<br />

aspiran los navarros a reconquistar, sino a afirmar su independencia, como<br />

lo venían haciendo siglos atrás. Les veremos apoyarse en los francos para ir<br />

contra los moros, y en éstos para derrotar a aquéllos, pero sin someterse a<br />

ninguna soberanía política extraña.<br />

(Lacarra 1963: 231-2)<br />

Baina X. mendearen hasieran, 905. urtean, zeharo aldatu ziren gauzak:<br />

“Sólo a partir del siglo X —articulado el Estado con unas instituciones<br />

que llamaríamos «modernas»— entra el reino pirenaico en el concierto<br />

de los Estados peninsulares, y se contagia del mismo deseo que<br />

animaba a los asturianos de «reconquistar» tierras para la Cristiandad”<br />

(ibid.: 232). Ongi ezagutzen ez diren arrazoiak zirela-medio, dinastia<br />

berri batek hartu zuen <strong>Nafarroako</strong> erresumaren buruzagitza: jatorria<br />

Leire-Zangozako lurraldean —oroit gaitezen: erromanizatuagoa, kris-<br />

127. Zentzu berean mintzatu da Florencio Idoate monastegien sorrera karolinjioek<br />

Nafarroa eta Aragoako iparraldean izan zuten eraginarekin lotuz (1977: 13).<br />

231

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!