Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

2. OINARRI TEORIKOAK: EUSKARAREN HISTORIO-
GRAFIAREN AZTERKETA KRITIKOA ETA SOZIO-
LINGUISTIKAREN EKARPENAK
Ikerketaren erronka intelektual eta metodologikoek nahiz neure
bidea eratu beharrak eraginda, tarte ohi baino luzeago eta, batez ere,
konplexuagoa eskaini diot oinarri teorikoen kapituluari, sarreran azaldutako
arrazoiengatik. Oso garrantzitsua zaigu arloko ikerketen egoera
ezagutzea bai euskararen historiografian eta baita literatura soziolinguistikoan
ere.
Kapitulua lau ataletan banatzen da:
2.1 Euskararen historiografiaren azterketa kritikoa
2.2 Gaztelaniaren eta frantsesaren historiografiak gainerako hizkuntzen
aurrean
2.3 Literatura soziolinguistikoa: hizkuntzen historiarako irizpideak
2.4 Ondorioak.
2.1 Euskararen historiografiaren azterketa kritikoa
2.1.1 Aurkezpena
Ikergaia Nafarroako euskara dugu, baina, azaldu beharrik ez dago,
azterketa bibliografiko honek Nafarroako euskaraz ezezik Euskal Herri
osokoaz ere idatzi diren hainbat lan ukituko ditu. Euskararen historiaz
asko idatzi da, baina, Nafarroari gagozkiolarik, hutsune handiak ere
badaude.
Hutsunerik handiena, eta esanguratsuena, oharkabean gelditu ohi
da: Nafarroari buruzko historiografia orokorrak euskararekiko erakutsi
duen ardurarik eza. Hau da azpimarratu beharreko lehen ideia.
Nafarroako historiografiak ez du normalean euskararen gaia ukitu, edo,
gehienez ere, aipatu duenean euskararen ikertzaile berezituen ekarpenak
laburtzera mugatu da. Lanak erdal mundutik eginak daude batik bat,
euskararen atzerakada azpimarratzen dute eta, objektibotasunaren itxurapean,
oso ulerkor agertu ohi dira gaztelaniaren hedapenaren aurrean,
bai gaztelaniaren beraren bikaintasunagatik —“el vehículo de comunicación
de mayor prestigio en Europa occidental y lengua del «Imperio
español»” (Floristan 1994: 109)— eta baita euskaldunen “nahiagatik”
—“los deseos de las propias familias cuando se esforzaban en erradicar
47