08.06.2013 Views

Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Nafarroako</strong> Euskararen Historia Soziolinguistikoa<br />

Anaien artekoa izan zen gerra karlista beraien ustez:<br />

Siempre es espantosa la guerra; pero cuando tiene lugar entre los que habitan<br />

un mismo suelo, y poseen en comun un mismo pasado glorioso, y tienen<br />

idéntico destino que cumplir, la guerra es abominable. (…) las victorias<br />

de unos y otros, son siempre derrotas para la pátria.<br />

(ibid.: 6)<br />

Gainera, gerra espainiarra genuen, karlistek espainol gisa borrokatu<br />

baitziren, ez nafar edo euskal herritar gisa, batzuek horrela esaten bazuten<br />

ere:<br />

A última hora atribuíase carácter local á un movimiento que nunca lo<br />

había tenido. Los carlistas no pelearon como baskos ni como nabarros, sino<br />

como españoles que persiguen el bien de España á su manera, sacrificando<br />

el bienestar de su tierra nativa con estoicismo merecedor del dictado de<br />

sublime, si no mereciera también el de horrendo.<br />

(Campion 1912: LXX-LXXI)<br />

Eta okerrena, interes espainiarren alde sakrifikatu ondoren, ordainez<br />

Foruen deuseztapena eta antzerako zigor latzak pairatu behar izan zituzten<br />

euskal probintziek Espainiako gobernuen partetik: “nos castigaron<br />

durísimamente porque en un momento de generosa alucinación nos<br />

olvidamos de que somos baskos y nabarros, para acordarnos exclusivamente<br />

de que éramos españoles” (Campion 1976: 34).<br />

Campion ez zen inoiz karlista izan —“¿Y en qué época de su vida fue<br />

usted carlista? —Nunca” (Mujica 1962: 178)— eta, orokorki, kupidarik<br />

gabe kritikatzen zituen 275 :<br />

El carlismo tiene inmovilizado y paralítico a nuestro país desde el año 1833,<br />

y le ha conducido a reiterados fracasos militares, políticos y económicos. Es<br />

una de las grandes arterias por donde se difunde el exotismo en Euskaria.<br />

(Mujica 1962: 174)<br />

Handik Campionen egitasmo politikoaren ezaugarri nagusia ondorioztatzen<br />

zen: Euskal Herriaren batasuna landuko eta Espainiako alderdiekiko<br />

bereizita jardungo lukeen mugimendua sendotu beharra.<br />

(2) Sentiberatasun handia erakutsi zuten Nafarroan gertatzen ari zen<br />

hainbat ohitura, tradizio eta ezaugarri fisikoren desagerpenarekiko.<br />

Arazoa ez zuten soilik Foruetan edo maila politikoan antzematen.<br />

Barren-barrenean hunkitzen zituen galera horrek, eta hamaika eratan<br />

agertzen zen bilakaera orokorra zen, 1876ko udako arratsalde batean<br />

Iruñeko inguruetatik paseatuz, biek, Campion eta Iturraldek, biziki sentitu<br />

zuten bezalaxe:<br />

275. Ezinikusia, jakina, elkarrekikoa zen: “Los carlistas siempre me han tirado a<br />

degüello” (Mujica 1962: 178).<br />

463

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!