Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako Euskararen Historia Soziolinguistikoa
Halaber, argigarria da oso menderatzea kontzeptuaren definizioa,
bere baitan mendekoen adostasuna biltzen duelako:
(…) entendemos aquí por “dominación” un estado de cosas por el cual una
voluntad manifiesta (“mandato”) del “dominador” o de los “dominadores”
influye sobre los actos de otros (del “dominado” o de los “dominados”), de
tal suerte que en un grado socialmente relevante estos actos tienen lugar
como si los dominados hubieran aceptado por sí mismos y como máxima
de su obrar el contenido del mandato (“obediencia”).
(ibid.: 699)
Hau da, Nafarroako irakaskuntzara etorrita, hizkuntz komunitate
menderatzaile bat genuke, erdal hizkuntz komunitatea, eta beste bat
menderatua, euskal hizkuntz komunitatea, erdarazko eskolatzea berarengandik
sortutako zerbait balitz bezala onartzera bultzatua (Uitzikoa
gogoan izan).
Hezkuntza sistemari buruzko ikuspegi zorrotz eta emankorra landu
duen beste bat Pierre Bourdieu dugu. Lan pedagogikoa talde jakin baten
izenean burutzen da —erdal komunitatearen izenean, gure kasuan—,
eta bere helburu orokorra talde horren integrazio eta ugalketa bermatzea
da: “le travail pédagogique contribue à produire et à reproduire l’intégration
intellectuelle et l’intégration morale du groupe ou de la classe au
nom desquels il s’exerce” (Bourdieu eta Passeron 1970: 50).
Irakaskuntzaren bitartez bortxa politiko hutsaz baino askoz emaitza
sakonago eta iraunkorragoak erdiesten dira: “le travail pédagogique est
capable de perpétuer plus durablement qu’une coercition politique l’arbitraire
qu’il inculque. (…). En d’autres termes, le pouvoir de violence
symbolique de l’action pédagogique qui recourt au travail pédagogique
s’inscrit dans le temps long” (ibid.: 48-9).
Bestalde, irakaskuntzaren zeregina ulertzeko bi mutur hauen artean
mugitzen dela eduki behar da kontuan: mutur batean, ikasleen jatorrizko
habitus edo kultura berrindartzea, normalean gertatzen den bezala,
eta, bestean, ikasleen jatorrizko habitusaren ordezkapena bilatzea, mendekotasun
egoeretan egiten dena (ibid.: 59).
Nafarroan bietatik genuen: ikasle erdaldunek berrindartu egiten
zuten euren jatorrizko habitusa, eskolan etxetik zekartena landu egiten
zuten, erdal AB bihurtzen ziren, alegia. Ikasle euskaldunei, berriz, alderantziz
gertatzen zitzaien: eskolak beren jatorrizko habitus edo hizkuntza
bazterrean utzi eta beste berri batez, erdaraz, ordezkatzera eramaten
zituen. Hau da, eskolako hizkuntza etxekoari kontrajartzen zitzaion,
haur euskaldunak euskal A/erdal B edo (B) —Uitzi gogoan izan—
bihurtuz.
Goikoari legitimotasunaren borroka gehitzen zaio. Hezkuntza sistemak
hizkuntza edo kultura ofizialaren legitimotasuna aitorrarazten die
talde menderatuetako haurrei eta, aldi berean, euren jatorrizko hizkun-
421