Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako Euskararen Historia Soziolinguistikoa
biltzen duen terminologiagatik eta eskaini dien toki txikiagatik, badirudi
hizkuntza hauek azokatik ezezik, Bourdieuren interesetatik ere kanpo
gelditu direla.
Ikertzailearendako ondorio bat nabarmentzekotan, azterketa azaldu
nahi dugun egoeraren atzean dagoen habitusa ezagutzera zuzentzea
komeniko litzatekeela esango nuke nik. Gizarte jakin bateko mekanismo
eta joeren ugalketaren azpian dagoen kontzeptua dela jakinik, oso
emankorra dugu habitusaren ideia. Joera hizkuntz ordezkapenarena
denean, horren berri emango digun habitusa bilatu beharko dugu,
Bourdieuk egin bezala, baina hizkuntzak iraunez gero, orduan ere beste
habitus bat ezagutuko dugu: iraupena ahalbidetu duen habitusa.
2.3.2.4.3 Lluis Vicent Aracil
Katalunian ezezik Estatu espainoleko nazionalitateetako soziolinguistikan
ere, Euskal Herrikoan barne, bideak urratu eta erakutsi dituen
Lluis Vicent Aracilen lan pizgarri eta aberatsetatik hizkuntzen historiari
dagozkion ideiak jaso ditut batik bat, bi ataletan banatuta: azterketa historikoak
eta ikerkuntzaren arazoak.
Orainaldiko historia linguistikoa: hizkuntz ordezkapenaren historia
Historia soziolinguistikoaren beharra behin baino gehiagotan aldarrikatu
izan du Aracilek, baina bere azterketa zorrotzak gehienetan
ordezkapen bilakabiedeak salatu eta azaltzera zuzendu ditu, soziolinguistika
historikoaren ikergaia horixe baita bere ustez: “el desplaçament
i la redistribució (=substitució) de les varietats i formes lingüístiques”
(Aracil 1982: 84). Oro har, Aracilen hitzetan, hori izan da Kataluniako
soziolinguistikak argitu nahi izan duen arazo historiko nagusia: “la castellanització
(ençà de c. 1500) i, després, l’afrancesament de les comarques
més septentrionals han estat, comprensiblement, el gran centre
d’interès del pensament sociolingüístic català” (Aracil 1982: 117-8). Are
gehiago: “La substitució lingüística és un camp en el qual els investigadors
catalans poden fer les més originals i valuoses aportacions a la teoria
sociolingüística” (ibid.: 119).
Beraz, bilakabide historikoa eta gutxiagotzea kontzeptu paraleloak
dira bere pentsaeran, eta gaur egungo historiaren alderdi soziolinguistikoa
ordezkapen prozesuak ikertzean omen datza: “Los procesos de substitución
lingüística (que son un hilo importante de esa historia
[Orainaldiko Arokoa]) pueden ser investigados y explicados bastante
bien” (Aracil 1986: 449), eta denak minorizazioaren kontzeptu orokorraren
baitan bilduko genituzke:
En suma: el éxito de la “lengua nacional” y la minorización de otras son
dos aspectos estrictamente correlativos de un proceso histórico global —no
151