Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako Euskararen Historia Soziolinguistikoa
de, por ejemplo, en los alemanes de hace siglo y medio, que entonces constituían
también una comunidad de lengua (…)
(ibid.: 327)
Hizkuntz komunitatea, beraz, bere izaera berezia duen gizarte-egitura
edo harremana da Max Weberrentzat, halako sentimendu edo balore
jakin batzuetan oinarritzen da, bere ekintza soziala garatzen du eta bere
sozializazio edo ugalketa mekanismoak ditu. Bestalde, hizkuntzatik abiaturiko
desberdintasunaren kontzientzia inon argi egon baldin bada
Euskal Herrian 10 izan da: euskaldunak/erdaldunak. Ondorioz, hizkuntz
komunitatearen kontzeptua, Max Weberren adiera soziologikoan, guztiz
egokia suertatzen da, oro har, euskararen egoera soziala aztertzeko.
Hizkuntzalaritzaren alorrean, aurreneko definizio 11 gisa Leonard
Bloomfieldek 1933. urtean eman zuena aipatzen da:
A group of people who use the same system of speech-signals is a speechcommunity.
(Bloomfield 1973: 29)
Hizkuntz komunitatea hizkuntz zeinu-sistema bera —hizkuntza
bera, azken finean— erabiltzen duen giza-taldea da, alegia. Max
Weberrekin bat datorren definizio honi hainbat ohar eta zehaztapen
interesgarri gehitu zizkion Bloomfieldek hurrengo orrialdeetan. Gure
ikuspuntutik adierazgarrienetako bat hizkuntz komunitateari berezko
izaera soziala aitortu izana da. Gizaki egiten gaituena lengoaia izanik,
gizarte-elkarte motarik garrantzitsuena hizkuntz komunitatea dugu:
A speech-community is a group of people who interact by means of speech
(§ 2.5) 12 . All the so-called higher activities of man —our specifically
10. Baina ez soilik Euskal Herrian. Hizkuntzan oinarritutako autoidentifikazio
bereizgarria gizadiaren joera zaharra da eta ugariak dira bere erakusleak. Ikus, esate
baterako, Fishmanek (1989: 327, 19. oin-oharra) emandako adibideak.
11. Aurreneko definizioa diot, baina hizkuntz komunitatearen terminoaren erabilera
lehenagotik zetorren eta jadanik Saussure (1980: 272), Sapir (1991: 174) edo
Meilleten (Linguistique historique et linguistique générale, 1926: 80. Aipatua in
Romaine 1988: 1.464) lanetan, esaterako, agertua zen.
12. Bitxia da Bloomfielden hizkuntz komunitatearen definizioarekin gertatu dena.
Berarentzat jatorrizko definizioa 29. orrialdean emandakoa zen eta beste hau, 42.
orrialdekoa, bestearen parafrasia besterik ez zen, bertara bidaltzen duen ikurrak —“(§
2.5)”— erakusten duenez. 29. orrialdekoa zehatza eta ulergarria den bitartean, 42.
orrialdekoa, ordea, nahasi samarra da eta gaizki-ulertuetara eraman gaitzake. Adibidez,
R.A. Hudsonen ustez, Bloomfielden definizioak “deja abierta la posibilidad de que
algunos se interrelacionen por medio de una lengua y otros por medio de otra”
(Hudson 1981: 36). Baina oker dago. Arazoa da Hudsonek 42. orrialdeko azalpena
jaso duela, eta ez jatorrizko definizioa.
27