Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Bonaparte Printzearen eta Bere Laguntzaileen Lekukotasunak
del habla desempeña a menudo un papel primordial en el mecanismo de
la evolución lingüística.
(ibid.: 374)
Azalpen bila, ukaezina da hizkuntzaren transmisioan emakumeek
duten betekizuna, haurren lehendabiziko urteetan batez ere, eta garbi
dago amaren jokamolde ugari zuzenean islatuko direla umeek barneratzen
dituzten hizkuntz ereduetan. Horrexegatik ematen zaio hain
garrantzi handia sexu-aldagaiari hizkuntzaren bilakaeraren azterketan.
Haurren sozializazioan bi alor lantzen dira: jaioterriarekiko lotura,
komunitatearen barneko munduarekikoa, alegia, eta kanpoko mundurako
prestaketa. Bietako hizkuntza bera denean, hizkuntza normalizatu
bateko komunitate batean, kasu, orduan ez dago arazo handirik.
Komunitate euskaldunetan, berriz, desberdina zen egoera, barneko
hizkuntza euskara, baina komunitatetik at ibiltzekoa erdara zirelako.
Barne munduari loturiko hizkuntza eta kanpo munduari loturikoa
genituen, beraz, eta emakumeen esku zegoen haurren heziketak biei
erantzun behar zien. Batzuetan komunitatearen hizkuntzari ematen
zitzaion lehentasuna eta beste batzuetan kanpokoari, ordea, eta hautaketa
horretan faktore asko sartzen ziren jokoan. Adibidez, herriko hizkuntzaren
bizitasuna, herriko bizimoduaren indar sozioekonomikoa,
kolektibitatearen hizkuntz nahiak, emakumeen beraien estatusa 172 ,
emakumeei eta gizonei eskaintzen zitzaizkien rolak —“Hizkuntz aldetik,
nire eritziz, emakumearen rola funtsezkoa da lehengo eboluzioa
nahiz egungo asimilazioa ulertzeko” (Egia 1990: 122); “when women’s
and men’s roles are completely different (…) there is a clear difference
in language choice” (Aikio 1992: 58)—, prestigiozko araua (Garcia
Mouton 1992: 674), eta abar. Emakumeek bereganatu eta seme-alabei
transmitituriko hizkuntz portaerak esandako faktoreen araberakoak
izango ziren.
5.1.6 Hizkuntzaren gaineko ekintzak
Kontaketaren harira itzuliz, atal honek hizkuntzaren egoera aldaraztea
bilatzen duten jardueren berri ematen du eta bertan euskalaritza, lite-
172. Estatusa izan zen Aikiok (1992: 58) samien artean aurkitu zuen arrazoia: “the
fact that the women accept the majority language when their status is low as a way to
improve their station in life and that women reject the majority language when their
status is high in their own culture”.
292