Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako Euskararen Historia Soziolinguistikoa
(…) en todas partes una «historia» (razas, edades, dinastías, etc.) ha sido
compuesta mediante la colocación en sucesión cronológica, siguiendo un
orden descedente de enumeración (razas de Hesíodo: 1, 1 bis, 2, 2 bis, 3;
edades del mundo, dinastías iranias, Skjöldungar: 1, 2, 3; Ynlingar: 1+2,
3), de representantes de las tres funciones. En Roma, los historiadores de
los «orígenes» (…) no procedieron de otra forma.
(ibid.: 250)
Sorrera mitoen artean Irlandako zeltenak eta Erromakoak garrantzi
berezia dute.
Irlandako zelten sorrera mitoa
Zeltak Irlandara joandako herri indoeuroparra ziren eta uhartearen
historia inbasio edo konkisten segida baten moduan azaltzen zuten,
beren burua konkistatzaileen irudian islatuta ikusiz. Azkenaurreko herri
inbaditzailea Tuatha Dé Danann-ena (“Dana jainkosaren tribuak”) izan
omen zen eta, Dumezilek dioenez (ibid.: 271), konparaketa indoeuroparrerako
gaia tribu honen “historian” aurkitzen dugu.
Tribu hau, uhartera iritsi zenean, talde bat zen, ez gizarte oso bat,
gizarte egonkor batek behar dituen funtzio guztiak, hiru funtzioak, ez
zituelako bere baitan. Lehenengo biak —jainkoak, buruzagiak, gerlariak…—
bai, bazituzten, baina hirugarren funtzioaren arrastorik, ordea,
ez: elikagaiez eta aberastasunaz hornitzen duen nekazaritzaz ez omen
zekiten ezer. Nekazaritza, aldiz, deabruzko itxurapean agertzen diren
Fomore izeneko uharteko jatorrizko biztanleen ezaugarria zen.
Inbaditzaileek, Tuatha Dé Danann-ek, nekazaritza faltan zutela, jatorrizko
biztanleekin borrokatu, gehienak hil eta bakan batzuk esklabizatu
ondoren, nekazaritzaren sekretuen ezagutza erdietsi eta gizartea osatzea,
hiru funtzioak batzea, alegia, lortu zuten. Dumezilen hitzetan,
horrela laburbiltzen da Irlandan gertaturikoa:
En esta versión celta, se ve que la iniciativa de la guerra vuelve a los representantes
de las «funciones superiores», como en Escandinavia; es más, hay
vencedores y vencidos: los vencidos son prácticamente eliminados y el
representante de la función agrícola, después de la derrota de su bando, no
es asimilado ni admitido en la vida común, sino esclavizado.
(ibid.: 271)
Irlandako zeltek, beraz, eredutzat uhartea konkistatu eta bertako biztanleak
garaitu ondoren ezarri zen “zibilizazioaren” hastapenak zituzten.
Txanponaren beste aldea euren haragian ezagutzea, ordea, hastapen berberak
zituen baina indartsuagoa zen beste herri batekin topo egin zutenean
egokitu zitzaien irlandarrei: ingelesekin topo egitean, baina hau
beste historia bat da.
193