Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Bonaparte Printzearen eta Bere Laguntzaileen Lekukotasunak
16) 173 . Gainerako lurraldeak alde batera utzita, bere eraginaren emaitzak
oso nabariak izan ziren Nafarroan, Arturo Campion eta bere kideek
Bonaparterengandik jaso zuten babesean islatuta. Campionen ekimenak
8. kapituluan aurkeztuko baditugu ere, oraingo atalean hastapeneko
urteetako lankidetzaz albiste zenbait eskainiko ditugu.
Elkarlana pertsonala —Arturo Campionen ikerketetan— eta kolektiboa
—Revista Euskara eta “Euscarazco Elcargoa-Asociación Euskara”rekikoa—
izan zen.
Campionek Bonaparteren konparaketa dialektalaren ildotik zuzendu
zituen bere lehenengo euskal lanak —1880ko Orreaga balada— eta
hasieratik bilatu zuen harremanetan jartzea printzearekin. Bonapartek
zeharo harrera on eta irekia adierazi eta lanean segitzeko bihotz eman
zion behin eta berriro, bere laguntza osoa eskainiz. Jadanik Campioni
zuzendu zion bigarren gutunean —1880ko urriaren 12koa— bere poza
erakusteaz gain, bilduta zeuzkan argibide eta ikerketa guztiak helaraziko
zizkiola esan zion: “Je suis tellement charmé que vous occupiez (sic) du
basque de Navarra, que je vais tâcher de vous envoyer tout ce que j’ai
écrit moi-même ou étudié sur ce sujet” (Lacombe 1932: 194), eta aurrerantzean
ere ez ziren horrelako bultzadak falta izango (ibid.: 195).
Gramatikaren lanei ekin zienean, haien berri eman zion Campionek
Bonaparteri eta honek poza eta adostasuna adierazi zizkion berriro
(Lacombe 1933: 310). Behin Campionen gramatika (1884) argitaratu
eta gero ez zuen Bonapartek iritzia aldatu eta, adibidez, hura gomendatu
zion H. Schuchardti berau euskaraz arduratzen hasi zenean,
Aizkibelen eta Novia de Salcedoren hiztegiak hura bezain gomendagarriak
ez zirela erantsiz: “Je suis enchanté que la langue basque ait captivé
votre attention. Je ne saurais assez vous recommander la Grammaire
basque de Mr. Campion parue à Pampelune. Je ne suis pas également
content des deux énormes Dictionnaires basques d’Aizquibel et de
Novia de Salcedo” (Schuchardt 1909: 136).
Nafarroako Euskara elkartearekiko elkarlana Revista Euskara-ri igorri
zizkion artikuluetan gauzatu zen batik bat. Sortu zenetik elkarteko
ohorezko bazkide izendatu zuten Bonaparte printzea (Lista de los SS.
socios honorarios. Revista Euskara I, 1878, 16) eta hau prest agertu zen
elkarrekin lan egiteko (Lacombe 1932: 196-7), artikuluen gaztelaniazko
itzulpenez Campion arduratzea begi onez ikusten zuela gehituz:
173. Arturo Campionek dioenez, ugariak izan ziren kanpotarrek —Vinson,
Hovelacque…— hemengo euskalariei egindako kritikak: “han sido objeto en época
reciente, de acerbas y despiadadas críticas” (1884: 17). Kritiken aurrean, pozgarria zitzaien
Bonaparteren oniritzia, Arturo Campionek azpimarratu zuenez: “Dice con
mucha razón el Príncipe Bonaparte que entre las publicaciones de los autores bascongados,
hay varias que nada tienen que envidiar á las de otros países, como son las de
Zabala, Inchauspe, d’Abbadie y Duvoisin” (ibid.: 18, 1. oin-oharra).
294