08.06.2013 Views

Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Erdal Hizkuntz Komunitatea eta Euskara<br />

ta, deban todos los Niños concurrir á ella desde la edad de cinco años<br />

cumplidos, hasta la de doce” (ibid.: 65), eta berdin neskatoentzat<br />

(ibid.: 67); eta (3) ikasgaien aipamena, neskatoen kasuan hauek zirenak:<br />

“enseñarles con la mayor aplicacion las expuestas havilidades, y<br />

labores [mugeriles]; á leer, y escribir (…) y á todas la Doctrina<br />

Christiana” (ibid.: 66). Testu-liburu moduan hauek aipatu zituen:<br />

“que en las Escuelas, además de el Cathecismo comun, que señale el<br />

Ordinario de la Diocesi, se enseñe por el Compendio Historico de la<br />

Religion de Pinton, el Cathecismo Historico de Fleuri, y algun<br />

Compendio de la Historia de la Nacion” (ibid.: 67). Nazioaren <strong>historia</strong>,<br />

jakina, Espainiaren <strong>historia</strong> zen.<br />

Era berean, <strong>Nafarroako</strong> 1831ko araudiak —“Plan y reglamento<br />

general para las escuelas de primeras letras del Reino de Navarra”—<br />

berriro zehaztu zituen eskolako ikasgaiak, tartean “gramática y ortografía<br />

castellana” izanik (Oroz 1923: 1.030).<br />

Orain arte esandakoak Nafarroak erregeordetza beregaina zen bitartean<br />

antolatu zituen ikasketa planak ditugu. 1841. urtean, jakina denez,<br />

Espainiako probintzia bilakatu zen eta 1857. urtean Moyano legea —“Ley<br />

de instrucción pública de 9 de septiembre de 1857”— sartu zen indarrean<br />

—<strong>Nafarroako</strong> maisu-maistren izendapenaren gaian izan ezik— baina,<br />

ikasketa planen hizkuntz edukiari begiratuta, lege honek ez zuen inolako<br />

aldaketarik ekarri.<br />

Oinarrizko heziketaren edukiak legearen 2. artikuluan jaso ziren:<br />

ART. 2º La primera enseñanza elemental comprende:<br />

Primero. Doctrina cristiana y nociones de Historia sagrada, acomodadas á<br />

los niños.<br />

Segundo. Lectura.<br />

Tercero. Escritura.<br />

Cuarto. Principios de Gramática castellana, con ejercicios de Ortografía.<br />

Quinto. Principios de Aritmética, con el sistema legal de medidas, pesas y<br />

monedas.<br />

Sexto. Breves nociones de Agricultura, Industria y Comercio, según las<br />

localidades.<br />

(“Ley de Instrucción Pública”, 1857-09-09koa. In Onsalo 1898: 5-6)<br />

que han sido estériles, y por desgracia infructuosos tamaños desvelos” (Cuadernos de las<br />

leyes… 1896: 39).<br />

Dena dela, haur pila eskolatu gabe gelditzen bazen ere, hezkuntza sistemaren eragina<br />

askoz zabalagoa zen, denek, eskolatuek nahiz eskolagabeek, bere beharra onartzen<br />

baitzuten. Esate baterako, asko izango ziren eskolara joan ez izanagatik erdaraz ikasi ez<br />

zutenak, baina inork ez zuen euskaldun elebakar eskolagabea izate hori maite, bere<br />

buruarentzat edo bere seme-alabentzat, eta biziki ahalegintzen ziren (Uitzi, Ituren…)<br />

egoera konpontzen.<br />

438

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!