Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Erdal Hizkuntz Komunitatea eta Euskara
Lehiaketara aurkeztutakoak eta beren argudioak: maisuen psikologia
Hamar izan ziren baldintzak ezagutu eta gero Iturengo maisua izan
nahi zutela adierazi zuten lagunak —maisu gehiago egon ziren interesatuta,
baina euskaldunak edo nafarrak ez izateagatik ez ziren
aurkeztu 256 — zazpi erdaldun eta hiru euskaldun; sei nafar eta lau kanpotar.
Hona hemen haien izen-deitura eta ezaugarriak biltzen dituen
taula:
Izen-deiturak Nongoa Non zegoen Puntuak Euskalduna?
Guillermo Martinez Herce (Errioxa) Valtierra 430 Ez
Pablo Gruas Barbastro (Huesca) Barbastro 390 Ez
Victoriano Andres Zaragoza (?) Zaragoza 385 Ez
Juan Martinez Fitero Vistabella (Zaragoza) 355 Ez
Francisco Glaria Agoitz ? 337 Ez
Luis Echeveste Oiartzun Donostia 335 Bai
Eugenio Zueco Ablitas Ablitas 305 Ez
Manuel Lizarraga Milagro ? 253 Ez
Dionisio Esain Larraintzar Ituren 201 Bai
Esteban Arriaran Arribe Argiñao (Bizk.) 197 Bai
Iturengo maisu posturako 1900.ean aurkeztutakoen zerrenda
Bik bakarrik betetzen zituzten baldintza guztiak, beraz, baina, eskaera-instantzietan
adierazi zutenez, ez dirudi besteek, herri euskaldun
bateko maisu izendatua izateko, euskaldunak edo nafarrak, edo biak, ez
izatean arazo handirik aurkitzen zutenik.
Horrela, euskaraz ez zekien Fiteroko Juan Martinezek, adibidez,
eskolen sortzaileek ezarritako baldintza guztiak betetzen zituela uste
zuen: “creyéndose comprendido en las circunstancias que para el desempeño
de la misma se exigen por los Fundadores del Patronato de dicha
Escuela” (IUA, Ituren). Milagroko Manuel Lizarragak berdin zioen:
“reuniendo las condiciones necesarias para obtar (sic) a dicha escuela”
(ibid.). Zaragozako Victoriano Andresek: “creyendo el que suscribe
encontrarse en condiciones para desempeñarla y con méritos suficientes”
(ibid.). Agoizko Francisco Glariak: “cuyo nombramiento debe recaer en
uno de los opositores navarros aprobados últimamente en Zaragoza, y
encontrándose el solicitantes en condiciones de poder solicitar dicha
plaza” (ibid.). Herce-ko (Errioxa) Guillermo Martinezek, azkenean izen-
426
256. Lo que dice un maestro. El Eco de Navarra, 1900-02-28.