Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Oinarri Teorikoak
Language (Fasold 1993), bien bitartez soziolinguistikaren arloa eratzen
duten atal eta gaiak aurkezteko helburuarekin. Gizartearen soziolinguistikari
eskala handiko arazoak eta hizkuntzaren soziolinguistikari, berriz,
eskala txikikoak legozkieke (Fasold 1993: vii) sailkapen horren arabera,
betiere soziolinguistika zientifikoaren esparrua biek batera osatzen dutela
jakinik (Fasold 1992: ix-x).
Soziolinguistika historikoa ez du aipatzen eta gutxiengoen arazoei
ere ez die toki handirik egiten, baina hizkuntzen gorabeherak ulertzeko
oinarri sendoak ematen dituzten azterketa eta lanabes kontzeptual eta
tekniko ugari eskaintzen ditu Fasoldek. Halaber, Paraguay, India,
Irlanda eta Oberwart —azken hau arestian aipaturiko Susan Galen
(1978 eta 1979) ikerketan oinarrituta— lurraldeetako hizkuntz bilakaeren
deskribapena dakar.
Soziolinguistikaren zeregina
Soziolinguistikaren gaia hizkuntzak giza taldeentzat duen garrantzia
ikertzea da eta garrantzi hori hiztunek egiten dituzten hautaketen esangura
sozialetik —nortasunaren adierazle gisa, nonbait— dator:
The sociolinguistics of society is about the social importance of language
to groups of people, from small sociocultural groups of a few hundred people
to entire nations. (…) they [people] exploit the subtle and not so subtle
aspects of language to reveal and define their social relationships with
the people they are talking to, with people who can overhear them, and
even with people who are nowhere around. In many countries of the
world, a lot of this kind of social identity work can be accomplished simply
by choosing one or another of the two or more languages a speaker knows.
(1992: 1)
Dena den, Fasoldek ez du teoria soziolinguistiko orokor eta bateratuan
sinesten. Soziolinguistika, bere ustez, gehiago da elkarren artean
lotuta dauden gai edo arazo multzoaren azterketa, teoria oso bat baino
(1993: viii).
Hizkuntz jarrerak
Atal hau gehi hurrengo biak, hizkuntz hautaketa eta hizkuntz iraupen
eta ordezkapena, Fasolden azalpenen zatirik mamitsuenak dira
gure interesetarako, hiruren artean lotura logikoa duen multzoa osatuz.
Hizkuntz jarrerei toki garrantzitsua egin behar zaie soziolinguistikan
(1992: 149) eta haien azterketarako norabidea, hautaketaren kasuan
bezalaxe, norbanakoengandik hasi eta gizartera heltzea da, psikologia
sozialaren ekarpenez baliatuz (ibid.: 147).
122