Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako Euskararen Historia Soziolinguistikoa
tateko kideek hizkuntza berri bat hautatu dute ohiko hizkuntzaren
ordez (ibid.: 213). Ordezkapena egiaz gertatzen ari den seinale gisa bi
aipatu ditu Fasoldek: jarrerei dagokienez, hizkuntzari txarra, itsusia
edota desegokia iriztea, eta transmisioari dagokionez, familia bidezko
jarraipena etetea (ibid.: 238).
Iraupen eta ordezkapenaren alorrean, soziolinguistikaren egitekoa
jendea, hizkuntz komunitatea, alegia, hizkuntzari eusteko edo hizkuntza
aldatzeko hautapena egitera daramaten arrazoi multzoa agertzea da
(ibid.: 214).
Hizkuntz ordezkapenaren eragiletzat gehien jotzen diren faktoreak
aipatu ditu Fasoldek: migrazioa, industrializazioa edota ekonomi aldaketak,
hezkuntza, gobernuaren presioak, urbanizazioa, prestigioa, demografia,
eta abar (ibid.: 217). Baina aipamena egin eta ordezkapena sarri
gutxiengoen kaltetan gertatzen dela esan ondoren, teoriaz ahulak liratekeen
hizkuntzek iraun izana, nahiz eta adierazitako faktoreak agertu,
maiz gertatu dela erakutsi du Fasoldek (ibid.: 217).
Zientziaren kezka bat lege orokorrak aurkitzea izan ohi da, baina
iraupen eta ordezkapen prozesuendako balio unibertsaleko azalpenak
soilik komunitatez komunitate egindako ikerketa intentsiboen kopuru
handi baten azterketa konparatibotik lor daitezke (ibid.: 214).
Denaren atzetik, eta Fishmanek adierazi bezala, nortasun etnokulturalaren
gaiarekin egiten dugu topo, bai galera bai iraupena azaltzeko.
Galera taldeak bere izaerari muzin egin eta talde handiago eta indartsuago
bateko zati bezala agertu nahi duenean gertatzen da. Beste talde
batzuek, berriz, aurrekoen gizarte-baldintza bertsuetan maiz, euren hizkuntza
eta kultur nortasunari eusten diete (ibid.: 240).
Dell Hymes-en komunikazioaren etnografia
Komunikazioaren edo hizketaren etnografia Dell Hymes-ek, hizkuntzalaritzak
—erabileraren azterketa baztertuz— eta antropologiak
—hizkuntza ahaztuz— uzten zuten hutsunea betetzeko asmoz, bultzaturiko
iker arloa dugu, eta Fasoldek tarte bat eskaini dio. Disziplinaren
definizioa, Dell Hymesen hitzetan, hauxe da:
The ethnography of speaking is concerned with the situations and uses,
the patterns and functions, of speaking as an activity in its own right.
(Hymes 1968. The ethnography of speaking. Aipatua in Fasold
1993: 39)
Beraz, soziolinguistikari hurbiltzeko mota bat da komunikazioaren
etnografia, zeinean hizkuntzaren erabilera balore sozial eta kulturalekin
harremanetan jartzen den (Fasold 1993: 39). Soziolinguistikaren eta
antropologiaren arteko mugetan ikusten du disziplina hau eta, arestian
127