Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Erdal Hizkuntz Komunitatea eta Euskara
tatu, beraiek erabakitzeko ahalmenik ez zutela jakinik eta Gobernuari
kritikatzeko izaten zen.
Ondorioak: euskal hizkuntz komunitateak erdal komunitatetik jasaten
zuen eragina
Hizkuntz komunitatean, gizarte-unitate gisa hartuta, lau atal nagusi
bereizten ditut: aparatu sinboliko edo kulturala; egitura soziala; bere
gizarte-ekintza: hizkuntz portaera sistema; eta komunitatearen ugalketa.
Erdal komunitatearen eragina lau ataletan nabaritzen zen.
Aparatu sinbolikoa komunitatearen balore, ezaguera eta ideologien
multzoa dugu eta hori da, hain zuzen ere, taldearen bizitzari eta ekintzei
oinarria ematen diena. Baloreak, zehazki, kolektibitate batek eredugarritzat
jotzen dituen izaera edo ezaugarriak dira.
Erdal komunitateak zabaltzen zituen balore, ezagutza eta ideologiak
bere taldeari babesa ematen ziotenak ziren. Balore edo izaera eredugarria
jatorrizko erdaldun landuarena zen —gaztelaniazko AB—, hori zen
erdigunea eta gainerako izaera motak ikusgune horretatik epaitzen ziren.
Euskalduna izatea ez zen desiragarria eta euskaldunei gaztelania menderatzen
zutela frogarazten zitzaien etengabe.
Lantzen zituzten ezaguerak gaztelaniaren gramatika eta literatura eta
erdal munduaren geografia eta historia ziren. Euskara eta euskal mundua,
berriz, ez ziren batere lantzen.
Ideologia mailan euskarak mundu modernoan zereginik ez zuela
argudiatzen zuten.
Erdara eta erdal kultura aldarrikatzen zuten orokorki eta, horrenbestez,
taldearen ekintzen oinarria aparatu kultural edo sinbolikoa baldin
bada, euskal komunitatea oinarririk gabe uztera jotzen zuen erdal hizkuntz
komunitateak. Euskal komunitateak, baina, 6. kapituluan iradoki
dugunez, bazituen bere bideak baloreen mundua eratzeko, maila
batean bederen.
Hizkuntz komunitatearen egitura tipo linguistikoen bidez islatu dut:
AB, BA, A, B eta Ø. Irakaskuntza bidezko B urratsa, bigarren ikaskuntza,
zeharo eragozten zitzaien euskaldunei. Beraz, euskal hizkuntz komunitatearen
egituratik AB, BA eta B multzoak ezabatuta gelditzen ziren,
bakarrik A —familia bidezko eta herri giroko ikaskuntza— edo Ø taldeak
utziz, eta hor ere higadura eragiten zen: euskara oztopo bat zela
sinestaraziz famili jarraipena ahuldu edo eten egiten zen. Grafikoki, hau
genuke:
AB ——> A
BA ——> Ø
B ——> Ø
A ——> (A) edo Ø
456