Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Oinarri Teorikoak
Interferentziak eta hizkuntz ordezkapena
Interferentzien definizio gisa hau eman zuen Weinreichek:
Los casos de desviación con respecto a las normas de cualquiera de las dos
lenguas que ocurren en el habla de los individuos bilingües como resultado
de su familiaridad con más de una lengua, es decir, como resultado de
contactos, serán denominados fenómenos de interferencia.
(ibid.: 17)
Gauza bat da interferentziak izatea eta beste bat hizkuntz ordezkapena
gertatzea, baina, Weinreichek berak esan zuenez, badago nolabaiteko
paralelotasuna bien artean eta zilegi da interferentzien azterketa
soziolinguistikorako eratu den bilbe kontzeptual eta metodologikoa hizkuntz
ordezkapen bilakabideen azterketan ere erabiltzen saiatzea, ohiko
sinplifikazio edo errazkeriak saihestuz, jakina (ibid.: 224) 50 . Horregatik,
Weinreichen lanetik datozen orrialdeetan azpimarratuko ditudan ideiek,
besterik ez badut esaten, interferentzietarako ezezik hizkuntz ordezkapen
bilakabideetarako eta, oro har, ukipen egoeren azterketarako ere
balio dutela ulertuko da.
Dena dela, goiko pasartetik ez dugu interferentziak eta ordezkapena
beti lotuta agertzen direnik ulertu behar. Adibidez, interferentzien ugaritzea
ez da beti hizkuntz ordezkapena gauzatzen ari den seinale —enpirikoki
egiaztatu beharko litzatekeen auzia da hau— eta, zentzu berean,
ordezkatze prozesuak ez du nahitaez interferentzien trantsiziozko etapatik
igaro behar (ibid.: 149).
Disziplinarteko metodologia: hizkuntzalaritzaren, antropologiaren eta
psikologiaren elkarlana
Metodologiaz den bezainbatean, ukipena sakonki ulertzeak ohiko
deskribapen linguistikoetan agertzen ez diren argibideez baliatzea eskatzen
duenez, disziplinarteko ikuspegia gomendatu zuen: “Sobre una
base interdisciplinaria, la investigación de los contactos lingüísticos
alcanza más profundidad y validez” (ibid.: 23).
Hizkuntz ukipena eta kultur ukipena elkarren antz handia duten
gertaerak dira eta, nahiz eta hizkuntzalaritza eta antropologia bakoitzak
bere esparrua jorratzen duten disziplinak izan, ukaezinezko paralelismoa
dago bi alorren artean (ibid.: 25). Hizkuntzalariek interferentziak arautzen
dituzten faktoreak ulertzeko antropologiaren beharra dute (ibid.:
27), eta biek psikologiarena, ukipenaren gunea norbanakoa den premisatik
abiatzen dira-eta (ibid.: 28).
104
50. Ideia bera adierazi zuen Susan Galek ere (1979: 153), adibidez.