Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako Euskararen Historia Soziolinguistikoa
Teknika honen oinarria egiturazko ordezkagarritasuna da, ez estatistikoa;
hots, eztabaida taldeko kideek, funtsean, gizartean dauden ideia
eta jarrerak errepikatu egiten dituzte eta partehartzaileen aukeraketan
irizpide nagusia, beraz, asetasun edo saturazio estrukturala da, ez balio
estatistikoa duen lagin bat osatzea (Ibañez 1992: 279). Taldeak komunitate
osoaren diskurtsoa(k) islatzen d(it)u eta, zentzu horretan, izaera
hologramatikoa duela esan ohi da.
Eztabaida taldearen teknikaren beste ezaugarri garrantzitsu bat kideen
artean lortzen den adostasun kontrastatua dugu. Hau da, bertan
ematen diren albiste edo iritziak, egiazkotzat jo baino lehen guztien
adostasunaren galbahetik iragaten dira eta, horrela, argibide batek, bileran
denen artean ontzat hartuz gero, fidagarritasun handia eskainiko dio
ikertzaileari, guztiek adostutako gertaera edo iritzi batek eskain dezakeena
behinik behin. Ez da berdin suertatzen, ordea, banakako elkarrizketetan,
bakoitzean erdietsitako albisteak gainerako elkarrizketatuek adierazitakoekin
alderatuz egiaztatu behar dira eta.
Azkenik, aipa dezagun oso teknika aberatsa dela eta aurrez espero ez
genituen, baina partehartzaileentzat garrantzitsuak diren ideia edo arrazoi
berri ugari agertzen dizkigula.
Nik neuk “eztabaida taldea” eta “subjektu pribilejiatuen elkarrizketak”
teknikak erabili ditut Uitziko ikerketan, baina ardatza eztabaida
taldea izan da, elkarrizketak taldearen emaitzen osagarri moduan baliatuz.
Uitziko eztabaida taldea
Eztabaida taldea Uitzin bertan jaio eta 65 urtetik gorako lagun
guztiei dei eginez antolatu zen, herriko elkartearen aretoan,
“Soziedadean”, 1993ko urriaren 27an, arratseko 5etatik 7ak bitartean.
Partehartzaileek, beraz, beranduenez 1928. urtean jaiota, 1936 baino
lehenagoko garaia zuzen-zuzenean ezagutu zuten. Deia luzatu eta
bitartekariaren lana Juantxo Zabaleta herriko alkateak eta Arantza
Azpirotz bere emazteak egin zuten. Bilerara zortzi lagun agertu ziren,
sei gizon eta bi emakume.
Ikerketaren helburua euskararen iraupena herriko bizimoduaren
argitara ulertzea zen eta handik, beraz, bi aldeak interesatzen zitzaizkidan,
ez bakarra. Horretarako, inguramenduari buruz ahalik eta argibide
gehien atera eta taldea euskararen arazo bakarrera joan ez zedin, erarik
zabalenean adierazi zitzaien bileraren gaia: “Uitziko ohitura zaharrak.
Nola bizi zen Uitzin 1936 baino lehenago”. Euskara ez aipatze horrek
beste abantaila argi bat zuen: orduko euskarari buruzko aipamenak
oharkabean agertuko ziren saioan zehar, partehartzaileen egungo ikuspegi
edo ideologiek moldaturiko erantzunen arriskua saihestuz.
321