Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako Euskararen Historia Soziolinguistikoa
are U [Upper] in one generation may not be so in the next. Regional
accents have not always been non-U.
(ibid.: 5)
(2) Bigarren puntuaz —lagun berak, dagoen egoeraren arabera,
barietate jakin bat erabiltzen duela dioen puntuaz— azpimarragarriena
da hizkuntz aldaeren arteko aukeraketa ez dela kasualitatezkoa, une
horretan gizartean indarrean dauden eta “eremu” kontzeptuaren inguruan
antolatzen diren arau jakin batzuek baldintzatua baizik (ibid.: 7).
Barietate edo erregistro bat ala bestea hautatzeak esanahi desberdina
du, baina historiagileak, dena den, ez baditu egoerak gaizki interpretatu
nahi, aztertzen ari den kulturako hizketa arauak ongi ezagutu beharko
lituzke (ibid.: 9).
Idazketaren erabilpenaren esanahi soziala ere ez da garai eta toki guztietan
berdina izaten eta hura interpretatzerakoan oso erraz gerta daitezke
gaizki ulertuak. Horrexegatik, nork idazten zuen, nori eta zertaz,
argitzea beharrezkoa da (ibid.: 10).
(3) Hirugarren atalak hizkuntzak gizartea islatu egiten duela, edo,
interpretazio mekanizistak saihesteko, bere oihartzuna 46 dela dio (ibid.:
11), eta hau bi moduz gertatzen da. Batetik, pertsonen hiztegia zein hitz
egiteko modu orokorra beren gizarte-mailaren erakusle bikainak dira
(ibid.: 11). Bestetik, kultura jakin batean, edo kultura multzo batean,
erabiltzen diren hizkuntz formak eta hauen aldaketak ezagutuz, asko
jakin dezakegu kultura horietako gizarte-harremanei buruz (ibid.: 11).
Zentzu honetan, nolako hizkuntz aldaera hautatu, halako talde leialtasuna
eta halako urruntasuna adierazten ari gara, Europako goi klaseek
XVII eta XVIII. mendeetan herri barietateei bizkarra eman eta beste
batzuk hautatzean egin zuten bezala, adibidez (ibid.: 12).
(4) Laugarren tesiak, hizkuntzak gizartea eratu egiten duela dioenak,
alegia, hizkuntza talde sozialek euren arteko borroketan maiz baliatzen
duten indar aktiboa dela esan nahi du, ez dela soilik gizartearen emaitza
pasiboa, islaren irudiak aditzera eman dezakeenez: “language is an active
force in society, used by individuals and groups to control others or
to defend themselves against being controlled, to change society or to
prevent others from changing it” (ibid.: 13).
Hizkuntzak parte handia hartzen du errealitatearen eraikuntza sozialean
(ibid.: 14) eta, horrexegatik, sakoneko gogoeta egin beharra dute
46. Oihartzunaren ideia interpretazio mekanizistak ekiditzeko erantsi du Burkek.
Era berean, hizkuntzaren eta gizartearen artean zeharkako harremanak baizik ez daudela
adierazi du beherago (ibid.: 13).
97