Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Hizkuntz komunitatea
Hizkuntz komunitatea terminoa ere bere oinarrizko esanahian erabiliko
da: hizkuntza 7 berean hitz egiten duten lagunen multzoa 8 .
Nafarroako bilakaeran, honenbestez, bi hizkuntz komunitate aurkitzen
ditugu: euskal eta erdal hizkuntz komunitateak.
Hizkuntz komunitatearen kontzeptuak ere eztabaida franko sortu
ditu eta ñabardura ugari erantsi zaizkio 9 denboran zehar, baina oraindik
azalpenik iradokitzaileenak Max Weber-ek 1922. urtean, soziologiaren
alorrean, eta Leonard Bloomfield-ek 1933.ean, hizkuntzalaritzarenean,
eman zituztenek segitzen dute izaten.
Max Weber-entzat bi ezaugarri ditu hizkuntz komunitateak: giza
talde batek hizkuntza bera edukitzea eta, aldi berean, talde horrek
komunitate bat osatzearen sentimendua izatea:
Tan sólo la aparición de contrastes conscientes con respecto a terceros
puede crear para los partícipes en un mismo idioma una situación homogénea,
un sentimiento de comunidad y formas de socialización —sociedad—
el fundamento consciente de la existencia de los cuales es la comunidad
lingüística.
(etzana nirea da) (Weber 1993: 34)
Komunitatea, bestalde, gizarte-harreman mota jakin bat da eta esanahi
tekniko zehatza du Max Weberren pentsaeran: “Llamamos comunidad
a una relación social cuando y en la medida en que la actitud en
la acción social (…) se inspira en el sentimiento subjetivo (afectivo o tradicional)
de los partícipes de constituir un todo” (ibid.: 33).
Beherago, hizkuntz komunitatea eta botere politikoa ez doazela beti
lotuta aipatuz, hizkuntz komunitateen adibide batzuk eman zituen: txikiak,
hungariarra, txekiarra edo greziarra bezalakoak, nahiz handiak,
batasunaren aurreko alemana bezalakoak:
26
Sarrera
Este (…) orgullo por el «poder» político abstracto que posee o al que aspira
la comunidad, puede estar más extendido en una «pequeña» (cuantitativamente)
comunidad, como la comunidad lingüística de los húngaros,
checos y griegos que en otra cualitativamente igual, pero mucho más gran-
7. Hizkuntza hitzaren konnotazioak (hizkuntza/dialektoa, esate baterako) saihestu
eta mintzaira mota guztiak besarka ditzakeen termino neutro batez baliatzearren
barietate hitza erabili ohi da (Fishman 1988b: 47; Trudgill 1992: 77). Lan honetan,
ñabardura beharrezkoa den tokietan izan ezik, hizkuntzaz mintzatuko da normalean.
8. Lagunen multzoa diot, gizartearen izaerari buruzko eztabaidetan —gizartea
pertsonen batuketa ala pertsonen arteko elkarrekintzaren emaitza ote den— sartu
gabe.
9. Literatura soziolinguistikoari buruzko ataleko (2.3) bibliografiaz gain, ikus
Hudson (1981: 35-40).