Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

More documents

Recommendations

Info

Nafarroako Euskararen Historia Soziolinguistikoa timoa eta hizkuntz habitusa edo Aracilen hizkuntz ordezkapena eta gutxiengoko egoera, denak tresna guztiz egoki eta erabilgarriak dira hizkuntzen bilakaeratik arazo hauek ikertzerakoan. Aldi berean, arreta soilik hizkuntzen nagusitze prozesuetan, hau da, estatuaren hizkuntza ofizialaren garapenean, jarri dutela esan behar da. Bakoitzak azalpen mota bat eman du, baina hirurek bilakaera jatorrizko hizkuntzaren elebakartasunetik trantsiziozko elebitasunera eta trantsiziozko elebitasunetik kanpoko hizkuntzaren elebakartasun berrira geldiezina dirudien logika hertsi batez aurkeztu izana dute komun. Kritika gogorrak egiteko bada ere, bilakabidearen subjektutzat hizkuntza ofiziala eta honek baliatu dituen bitartekoak hartu dituztela esan daiteke. Gainerako hizkuntzen bizitza, aitzitik, bazter arazoak, hots, bilakabide nagusiaren salbuespenak, dira egile hauentzat, eman dituzten azalpenek —glotofagia burutu gabe izatea (Calvet), azoka nagusitik kanpo gelditzea (Bourdieu) nahiz desfaseak gertatzea (Aracil)— erakusten dutenez. “Dentro del orden establecido, las situaciones minoritarias son «marginales» por definición”, eta “parecen ser «residuos» y «supervivencias»” dio Aracilek (1986: 447), baina badirudi ordena hori salatzen duten ikertzaileen artean ere hizkuntza horien biziraupena ez dela bazter izaera gainditzera iritsi. Diskurtso kritikoak kritikatu nahi duen egoeraren isla edo irudi simetrikoa eratu duela esango nuke. Alegia, errealitatean nagusia denak kritikan ere lehentasuna bereganatu du eta, era berean, mendekoa denak baztertuta segitu du, arretaz aztertua ez izanak erakusten duenez. Hizkuntza gutxituen heriotzaren diskurtsoa eta bere eragina Funtsean hizkuntza minorizatuen heriotzaren diskurtsoa dei dezakegunarekin egiten dugu topo, aldagai desberdinetan gauzatuta. Bere agerpen nagusia, joko-arauak ezarri dituena, aurrerapenaren eta, horri lotuta, hizkuntza ofizialen izenean gainerako hizkuntzen heriotza iragarri eta onartu egiten duen diskurtsoa da. Galdutzat jotzen ditu hizkuntza horiek eta halabeharra da nagusi. Diskurtso arazle edo performatiboa dugu hau —baieztapen performatiboak “contribuye prácticamente a la realidad de lo que enuncia por el hecho de anunciarla, de preverla y de hacerla pre-ver, de hacerla concebible y, sobre todo, creíble” (Bourdieu 1985: 97)— eta errealitateari itxura jakin bat ematen dio: egia izan ala ez, berdin da, halako hizkuntzak hiltzear daudela egi objektibotzat hartuaraziko baitie guztiei. Heriotzaren diskurtsoaren beste agerpen bat, hizkuntza ofizialaren hedapena ez onartu, baina hizkuntza menderatuen heriotza saihestezintzat jotzen dutenena da. Salaketa moduan azalduta egon arren, ondorio berberetara iristen da: etsipena eta heriotzaren halabeharrezkotasuna. 155
Oinarri Teorikoak Hizkuntzak hiltzear daudela dioen baieztapenaren egiazkotasuna ez dute zalantzan ipintzen. Hirugarren agerpena hizkuntza minorizatuetatik garrasi iratzartzaile moduan maiz sortu dena dugu. Salaketa eta mina adierazten dute, baina egoerari aurre egin ezean hizkuntza hauek heriotzara kondenaturik daudela onartzen dute. Oro har, nagusitasuna atzerakadari aitortzen dioten ikerkuntza programak, euskararen historiografiari buruzko atalean ikusi bezala, hizkuntzaren heriotzaren diskurtsoak ezarritako adimen-mugetan mugitzen direla esan daiteke. 2.4 Nafarroako euskararen historiografia, hizkuntzen historia eta literatura soziolinguistikoaren ekarpenak: oinarri teorikoak Historia soziolinguistikoa, kontzeptuaren zentzu hertsian, gutxitan jorratu den alorra izateak eta, aldi berean, ongi finkaturiko ondorioak atera beharrak gaiaren egoeraren aurkezpen ohi baina luzeagoa egitera eraman naute, baina, hala ere, lana merezi izan duela uste dut. Bi motako eginkizunak bete dira: gaiari buruzko ikerketen egoera ezagutzea —euskararen nahiz beste hizkuntzen historiografiaren azterketa kritikoa, gaztelaniaren eta frantsesaren historiografiaren molde hierarkizatzaileak barne— eta, bigarrena, gure zereginari dagozkion joera teoriko edo metodologiko nagusiak aurkeztea. Ondorioak (ikus, halaber, 1.2 atala) bi zatitan sailkatzen dira: (1) euskararen historiaren beharrak eta (2) literatura soziolinguistikoaren ekarpenak. Euskararen historiografiak agertzen dituen beharrak Euskararen historiografiatik honako ezaugarri hauek nabarmenduko nituzke: Nafarroako —eta Euskal Herri osoko— euskararen historia soziolinguistikoa egin gabe dago eta, oro har, gaiari buruz argitaratu diren lanetan soziolinguistikako kontzeptuen erabilera oso urria izan da. Beste toki batzuetako egoerekiko azterketa konparatiboak zenbait autorerengan ageri dira, baina beste askorengan, berriz, ez. Arreta euskararen gibelamendua azaltzera zuzendu da bereziki eta joera honek, ulergarria bada ere, arrisku handiak ditu. Adibidez, euskararen historia baino gehiago erdaldunen euskararen aurkako erasoen historia egitea genuke arrisku bat, euskaldunei euren historiaren protagonismoa kenduz; beste bat, bilakaera zapalkuntza versus utzikeria —eta saldukeria— klabe hertsi eta sinplifikatzailean aurkeztea. Euskararen iraupena, euskararen bizitza, azken finean, ez da normalean ikergai izan, eta horri buruzko azalpenak eman direnean, askotan nekazari munduaren jarraipenari 156
Page 1 and 2:
Jakintza-arloa: Soziolinguistika So
Page 3:
NAFARROAKO EUSKARAREN HISTORIA SOZI
Page 6 and 7:
Aurkibidea 2.3.1.4 Laburpena eta on
Page 8 and 9:
Aurkibidea 7.3.2 Nafarroako erdaldu
Page 10 and 11:
ESKER ONAK Lana egiten lagundu dida
Page 12 and 13:
1. SARRERA Sarrerak bi zati ditu. L
Page 14 and 15:
Nafarroako Euskararen Historia Sozi
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
1. irudiak egoera orekatua islatzen
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
2. OINARRI TEORIKOAK: EUSKARAREN HI
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 62 and 63:
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97: Nafarroako Euskararen Historia Sozi
Page 152 and 153: 3. EUSKARAREN BILAKAERA IRAUPEN LUZ
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Page 202 and 203:
Page 204 and 205:
Page 206 and 207:
Page 208 and 209:
Altsasu Nafarroako Euskararen Histo
Page 210 and 211:
Altsasu Lizarra Nafarroako Euskarar
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
Page 220 and 221:
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
Page 234 and 235:
Page 236 and 237:
Page 238 and 239:
Page 240 and 241:
Page 242 and 243:
Page 244 and 245:
4. EUSKARAREN GEOGRAFIA ETA DEMOGRA
Page 246 and 247:
Page 248 and 249:
Page 250 and 251:
Page 252 and 253:
Page 254 and 255:
Page 256 and 257:
Page 258 and 259:
Page 260 and 261:
Page 262 and 263:
Bonaparte Printzearen eta Bere Lagu
Page 264 and 265:
Page 266 and 267:
Page 268 and 269:
Page 270 and 271:
Page 272 and 273:
Page 274 and 275:
284 Bonaparte Printzearen eta Bere
Page 276 and 277:
Page 278 and 279:
Page 280 and 281:
Weinreichek Mazedoniako lekukotasun
Page 282 and 283:
Page 284 and 285:
Page 286 and 287:
Page 288 and 289:
Page 290 and 291:
Page 292 and 293:
302 Bonaparte Printzearen eta Bere
Page 294 and 295:
Page 296 and 297:
Page 298 and 299:
Page 300 and 301:
6. EUSKAL HIZKUNTZ KOMUNITATEAREN S
Page 302 and 303:
Page 304 and 305:
Page 306 and 307:
Page 308 and 309:
Page 310 and 311:
Page 312 and 313:
Page 314 and 315:
Page 316 and 317:
Page 318 and 319:
Page 320 and 321:
Page 322 and 323:
Page 324 and 325:
Page 326 and 327:
Page 328 and 329:
Page 330 and 331:
Page 332 and 333:
Page 334 and 335:
Page 336 and 337:
Page 338 and 339:
Page 340 and 341:
Page 342 and 343:
Page 344 and 345:
Page 346 and 347:
Page 348 and 349:
Page 350 and 351:
Page 352 and 353:
Page 354 and 355:
7. ERDAL HIZKUNTZ KOMUNITATEA ETA E
Page 356 and 357:
Page 358 and 359:
Page 360 and 361:
Page 362 and 363:
Page 364 and 365:
Page 366 and 367:
Page 368 and 369:
Page 370 and 371:
Page 372 and 373:
Page 374 and 375:
Page 376 and 377:
Page 378 and 379:
Page 380 and 381:
Page 382 and 383:
Page 384 and 385:
en hautematea oinarrizko kategoria
Page 386 and 387:
Page 388 and 389:
Page 390 and 391:
Page 392 and 393:
Page 394 and 395:
Page 396 and 397:
Page 398 and 399:
Page 400 and 401:
Page 402 and 403:
Page 404 and 405:
Page 406 and 407:
Page 408 and 409:
Page 410 and 411:
Page 412 and 413:
Page 414 and 415:
Page 416 and 417:
Page 418 and 419:
Page 420 and 421:
Page 422 and 423:
Page 424 and 425:
Page 426 and 427:
Page 428 and 429:
Page 430 and 431:
Page 432 and 433:
Page 434 and 435:
Page 436 and 437:
Page 438 and 439:
Page 440 and 441:
Page 442 and 443:
Page 444 and 445:
Page 446 and 447:
Page 448 and 449:
Euskararen Aldeko Lan eta Mugimendu
Page 450 and 451:
Page 452 and 453:
Cuando una tarde del último verano
Page 454 and 455:
Page 456 and 457:
468 Euskararen Aldeko Lan eta Mugim
Page 458 and 459:
frantsesa bere kasuan, zetorren —
Page 460 and 461:
Page 462 and 463:
Page 464 and 465:
En la frontera misma de la naturale
Page 466 and 467:
Page 468 and 469:
Page 470 and 471:
Page 472 and 473:
Page 474 and 475:
Page 476 and 477:
Page 478 and 479:
Page 480 and 481:
Page 482 and 483:
Page 484 and 485:
Page 486 and 487:
Page 488 and 489:
Page 490 and 491:
Page 492 and 493:
Page 494 and 495:
Page 496 and 497:
Page 498 and 499:
Page 500 and 501:
512 Lizarra Euskararen Aldeko Lan e
Page 502 and 503:
ta hamar bazkide inguru zituen Nafa
Page 504 and 505:
Page 506 and 507:
Page 508 and 509:
Page 510 and 511:
9. ONDORIOAK Laburpen edo sintesi h
Page 512 and 513:
Page 514 and 515:
Page 516 and 517:
Page 518 and 519:
Page 520 and 521:
Page 522 and 523:
Page 524 and 525:
Page 526 and 527:
ERANSKINAK 1. taula. 1863ko eremu e
Page 528 and 529:
Page 530 and 531:
Page 532 and 533:
Page 534 and 535:
Page 536 and 537:
Page 538 and 539:
Page 540 and 541:
(3) Irurtzun (Irurtzun, Etxeberri e
Page 542 and 543:
BIBLIOGRAFIA ABAD, M. (1994). El ca
Page 544 and 545:
Page 546 and 547:
Page 548 and 549:
Page 550 and 551:
Page 552 and 553:
Page 554 and 555:
Page 556 and 557:
Page 558 and 559:
Page 560 and 561:
Page 562 and 563:
Page 564:
show all

Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?