Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa

Nafarroako Euskararen Historia Soziolinguistikoa
kanpotik eta gertaeren berezko esanahia kontuan hartu gabe (ibid.:
392). Hau da, emic eta etic ikuspegien arteko bereizketaren arabera
(emic: barrutiko ikuspegia; etic: kanpotiko ikuspegia. Ikus, esaterako,
Harris 1993: 32-4), emic-aren aldekoa litzateke Fishman.
Laburpena
Hizkuntzen historia soziolinguistikoak honako arlo hauek ukitzen
ditu gutxienez: (1) hizkuntzen iraupena eta galera; (2) bien dimentsio
etnokulturala; (3) hizkuntza eta nazionalismoa; eta (4) hizkuntzen aldeko
mugimenduak. Azterketaren muina, hala ere, aurreneko biek osatzen
dute. Aldi berean, Fishmanen ahaleginen iparra adierazten duena laugarrena
da: ordezkatze prozesuei aurre egiten saiatzea, alegia.
Fishmanentzat garrantzi handia duen ikuspuntu etnokulturalean
kontzepturik emankorrenak autorregulazio etnolinguistikoa, muga
etnokulturalak eta dislokazioa dira.
Kultura txikien gibelatzearen atzetik Mendebaldeko baloreetan oinarrituriko
kulturen hedazaletasuna aurkitzen dugula erakutsi du. Halaber,
gizarte-zientzien korronte nagusiak balore horiekin ideologikoki nahiz
psikologikoki identifikatuak daude eta hizkuntza txikiez dihardutelarik
hauek arrotz egiten zaizkiela argi erakusten dute.
Hizkuntzaren hautaketa —erabilpen eremuan— eta norbanakoen
eta gizartearen mailen konbinazioa —elebitasuna eta diglosia— ideiek,
nahiz eta oraingo azalpenean zeharka baizik ez ditudan ukitu, toki handia
dute Fishmanen kontzeptuetan.
Azterketa eredu interesgarria: hizkuntzaren iraupen eta ordezkapenaren
berri hiru azpisailetan banatuta ematea. Azpisailak (1) erabilera,
(2) prozesu psikologiko, sozial eta kulturalak eta (3) hizkuntz jarrerak
eta hizkuntzaren gaineko jarduerak dira.
Metodologiaz: konparatibo eta disziplinartekoa, etnokulturala,
barrutiko ikuspuntutik (emic) aztertu beharra, teknika kuantitatiboak
eta kualitatiboak, eskala handiko ikerketa zabalak gehi eskala txikiko
ikerketa zehatzak. Hizkuntz historiaren arazo bat: abiapuntu fidagarri
bat lortzearen garrantzia. Iturriak: errolda zaharrak eta lekukoen oroitzapenak.
2.3.2.2.2 Ralph Fasold
Ralph Fasoldek 1984. urtean The Sociolinguistics of Society (Fasold
1992) testuliburua 65 argitaratu zuen eta 1990.ean Sociolinguistics of
65. Liburuaren azterketa kritikorako ikus Fishman (1986).
121