genero- asimetria langabeziaren irudikapen sozialean - Euskara

56
LANGABEZIA FEMENINOA ETA MASKULINOA: GENERO-ASIMETRIA …
gainbehera hasi zen. Produkzioa maila handiagoetan antolatzen hasi zen eta
produkzioa eta etxebizitza elkarren artean banandu ziren. Emakumeak industrietatik
baztertuak izan ziren. Ezkonduak zeuden emakumeak, etxean, etxeko lanak
burutzen gelditu ziren. Hala ere, emakume askok, beharrak bultzatuta, industria
kapitalistan lana aurkitu zuten, gizonekiko posizio desabantailatsuan, ordea
(Hartmann, 1994).
Gaur egungo gizartean, XVIII. mendezgeroztik, lanak izaera sozial nagusia
hartu du. Gizarte kapitalista eta liberalak gizabanakoarekiko ikuspegi berri bat ekarri
zuen. Gizabanakoa, estamentuen arabera sailkatzetik, aberastasuna sortzeko duen
gaitasunaren arabera sailkatua izatera pasa zen. Lana eta lanbidea ez dira kategoria
ekonomiko soilak, gizabanakoaren izaeran funtsezkoak bihurtu dira.
Lanak ekonomiarekin eta aberastasunarekin duen harremanaren inguruko
lehendabiziko hausnarketak Locke filosofoak dakartza. Filosofo Britainiar honen
arabera, gizakiaren lanak jabego pribatua sortu zuen. Hau da, egoera naturalean
ondasun komunak daude eta lanak jabego pribatua sortzen du, jabegoa lanaren
fruitu moduan legitimatzen delarik (Locke, 1996). Lanaren zentraltasuna
kapitalismoarekin bat egiten ez zutenen artean ere aurkitzen da. XIX. mendean, lana
gizakiaren jardueraren eredu bihurtu zen, gizakiaren zerizana. Ideia hauek sozialista
teorikoek ere defendatzen zituzten, bai utopikoek (Proudhon, Owen, Fourier, Saint-
Simon, e.a), bai zientifikoek (Marx eta Engels buru). Lan industrialak kutsu
alienatzailea zuen, izan beharko zukeena desitxuratzen baitzuen. Sozialismoaren
helburua, lanaren kontzepzio ideala lortzea zen, gizakiaren berezko esentzia baitzen.
Proudhon-en arabera, lana erregimen sozialaren oinarria zen eta jabego pribatuari
kritika zorrotza egiten zion (Proudhon, 1970). Marx-ek, bere aldetik, lana orden
sozial berriaren oinarri zelako ideian sakondu zuen. Lanaren kontzeptua gizakiaren
esentzia moduan eraiki zen eta garai hartan ematen zen lan alienatzailearekin
kontrajarri zuen. Bestalde, Kristautasunak ere lanaren zentraltasuna bultzatu zuen,
katolizismo sozialaren bidez, gizakien askatasuna lanaren eskutik etorriko zela
aldarrikatuz (Bedarida, 1965).
Mendebaldeko gizarteak berea egin du lanarekiko miresmena. Hala ere,
modernizazioa ez da prozesu automatikoa izan eta erantzun eta jarkierak izan dira.