istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
sonra hemen her yatırımcı pek az yatırımla işi
sürdürmeye çalışmış ya da devretmeye uğraşmıştır.
İstanbul’un havagazı tarihi, yüksek düzeyde
örgütlülük gerektiren teknik hizmetlerin bu kapitalist
örgütlülük düzeyinde olmayan bir kentte
verilemeyeceğinin kanıtlanmasının tarihidir.
Ne var ki, kullanımdayken etkin ve ekonomik
bir biçimde çalışmayan gazhaneler, kullanım dışı
kaldıklarında bir yandan yeni kapitalist taleplerin
nesnesi olurlar, diğer yandan da yeni doğan sivil
toplum örgütlerinin eğitim alanlarına dönüşürler.
Yani, hem arsalarıyla spekülatif kazanç alanları
olarak ağız sulandırırlar, hem de onları kamusal
mekanlar olarak yeniden işlevlendirmek isteyenlere
mücadele başlıkları tanımlarlar. Özetle, ironik
bir biçimde, bir zamanlar pek az oynayabildikleri
toplumsal rolleri nihayet modernleşmenin bu
yeni evresinde oynayabilir hale gelirler.
—Gülsün Tanyeli
GECEKONDU
Bir zamanlar kırsallıkla kentselliğin arakesitinde
bir geçiş mekanı olarak tahayyül edilen,
gerçekte en az yatırımla en çok kazanmaya olanak
veren spekülatif kent konutu türü. [Ed.]
Gecekonduların, sanayileşme ve dolayısıyla kentleşme
süreci ile birlikte kırsal bölge insanlarının
kentlileştirildikleri rehabilitasyon merkezleri olarak
çalıştığı, antropolojik açıdan dile getirilebilir.
Köyünden kalkıp gelmiş bir insanın apartmana
tıkılması, doğadan yalıtılmış ve sınırlı insan ilişkileriyle
kuşatılmış bir köylünün yaşayacağı kültürel
şok, çoğunlukla içinde ve dışında yaşayacağı
bir yıkımı peşinden getirir. Ama gecekonduların
hemşehrilik ilişkileri ile dokunmuş yapısı, az da
olsa doğa ile içiçe sayılabilecek bazı olanaklara
sahip oluşu, ekonomik açıdan hiç değilse tavuk
beslemeye ya da bahçesinde sebze yetiştirmeye
izin vermesi, göçmenin (bak. Göç) ilk zamanlarda
yaşantısını kolaylaştıran faktörler olarak
görülebilir. Bu da kentte köy benzeri bir yaşantı
sürmesini sağlayarak, birdenbire kent gerçeğiyle
yüzleşip kültürel bir bunalım ve bunun uzantısı
olan ruhsal ve sosyal tıkanıklıklar yaşamasını
engellemektedir. Elbette bu ilk göç edenler için
gereklidir. Sonraki nesiller, yavaş yavaş kentleşme
sürecine dahil olur ve en fazla iki kuşak sonra artık
dedesi gibi yaşamamaya, düşünmemeye başlar ve
böylelikle gecekondular bu kuşakların taleplerini
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-109