istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
aslında çok daha karmaşık, dedim (bence o kadar
da tartışmaya yol açacak bir gözlem de değil). Fikrimi
vurgulamak için de İstanbul’un ufuk çizgisinin
yeni bir bileşeni haline gelen o dev bayrak
direklerinden ve bayraklardan bahsettim. Dikkatle
seçilen bölgelere buyurgan bir edayla kilometrelerce
öteden görülmeleri için dikilen bu bayraklar
belli ki şehir mekanı boyunca bir tür işaretleşme
zinciri olarak düşünülmüşler. Bütünleştiren bir
zincir. Peki, diye düşünüyordum, bu dev boyutlu
bayrakların yaygınlaşması ne anlama geliyor Siz
bunun cevabını elbette iyi bileceksiniz. Verdikleri
mesajın da kültürlerarasılığın amaçlarından tam
da ne kadar uzak olduğunun da mutlaka farkında
olmalısınız. O konferansta panel katılımcılarından
biri söylediklerime öfkeyle tepki verdi. Ulusal
bayrağa eleştirel bir gözle bakmaya nasıl cesaret
ediyordum Herşeyden öte ben, bir yabancı olarak,
bunu yapmaya nasıl yelteniyordum Ne hakkım
vardı Böylece, hem doğrudan hem dolaylı yoldan,
kültürlerarası diyalog imkanının önündeki engelin
ne olduğu konusuna varmış olduk.
Bayrak hakkında yazmak kolay değil, hassas
bir kültürel alana girmek anlamına geliyor. İnsanı
geriyor (bu şüphesiz ulusal projenin can alıcı güçlerinden
biri). Bayrak ulusun kendiyle duyduğu
gururun simgesi. Bayrak “bizim” tarihsel hayali cemaatimizin
somutlaştırdığı tüm erdemleri temsil
ediyor. Ancak bu gururlu duygusallığın altındaki
derin mağaralardan –o gergin hisleri gerçekten
harekete geçiren de bu- daha derin ve çok daha
ilkel hisler yükselmeye başlıyor. Korku dolu ve
kavgacı hisler. Cengiz Aktar’ın gözlemlediği gibi,
“Bayrak varlığımıza yönelen her türlü tehdide karşı
hissettiğimiz derin güvensizliği telafi etmenin en
kestirme yolu, bu ülkenin bize ait olduğunu çeşitli
şekillerde tekrar ederek sinirlerimizi yatıştırıyoruz.”
(Turkish Daily News, 15 Ocak 2008) “Bu derin
tedirginlik bize özgü bir şey değil” diye ekliyor,
gayet de haklı. Ancak Aktar, Hrant Dink’i öldüren
genç adamın cebinde ulusal bayrağı taşıdığının
söylenmesine gönderme yaparak bu korku dolu
güdülerin yerel bir çeşidini de hatırlatmış oluyor.
Korku ruhu yer bitirir. Ruhu her yerde yiyip
bitirebilir. Ancak farklı hayali ulusal dramlar
bağlamında bunu farklı şekillerde yapacaktır. 6-7
Eylül 1955: Öfkeli ayaktakımı İstanbul sokaklarını
çiğniyor, Rum ve Ermeni dükkanlarını paramparça
ediyorlar. Orhan Pamuk bu olayı İstanbul
adlı kitabında anlatıyor: “O günlerde yükselen
Türk milliyetçiliği yüzünden, Alaaddin’in dükkanında
da satılmaya başlayan bezden küçük Türk
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-057