istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
daha açıktır. Belki de bazılarımız, onu bu yüzden
daha çok sever.
—Bülent Usta
>Şirket-i Hayriye
ARABESK
Kırsaldan kente, ancak özellikle İstanbul’a
göç eden kalabalıkların, bu karşılaşmaları
sonucu ortaya çıkan toplumsal/kültürel pratiklere
verilen genel isim. Müzikten yeme-içme
biçimlerine, giyimden toplu taşıma biçimlerine,
mekan organizasyonundan siyaset biçimlerine
dek hemen hemen her tür kültürel/toplumsal
pratiği örten genel bir sıfata dönüşmeye
başladığından bu yana giderek daha az kullanılan,
çelişkili ve karmaşık bir hissiyatı genellikle
küçümseyici bir biçimde ifade etmek
üzere kullanılan bir kavram.
Başlangıçta olur olmaz, önüne gelen herkesin
müziğine ve bu pratiğin ortaya çıkardığı hissiyata
verilen küçümseyici bir isimdi arabesk.
Sözkonusu hissiyatın, bu olur olmaz güruhu, güruhun
önüne gelen her yere inşa ettiği gecekondu
(bak. Gecekondu) mahallelerinden kentin başka
yerlerine taşımakta kullanılan minibüslerde (bak.
Minibüs) ortaya çıktığı rivayet edilir. Sonraları,
mülk sahiplerinin direnişine karşın (çünkü, önceleri
bu güruh polis sorduğunda kimlik gösteremiyordu!)
hem minibüs hem de arabesk hissiyat
norm haline geldi (şöyle de ifade edilebilir: Kimlik
soran polisin de minibüse bindiği ve arabesk dinlediği
ortaya çıktı). 1970’lerin sonu ve 1980’lerde
bir tür eleştirel gündemi yoğun bir biçimde meşgul
eden arabesk hissiyat normalleştikten sonradır ki,
artık adı anılmaz oldu. Bir yandan, saf ve tutarlı
bir kültürel bütünsellik olarak İstanbulluluk (bak.
İstanbullu) ve kentlilik arzusunu çözen, olağan bir
eklektisizm olarak arabesk hissiyatın normalleşmesi
olumludur. Öte yandan, dokuz benzemezden
oluşmasına karşın arabesk hissiyatın da, bu
topraklardaki bütün kültürel arzu mekanizmaları
gibi, kendi aynılık saplantısını içinde taşıdığını
akılda tutmakta yarar var. Bu nedenle, arabesk
hissiyatın hem tarihinin yazılmasına, hem de
eleştirel okumasına her zamankinden daha fazla
şimdi gereksinim olduğu söylenebilir.
—Bülent Tanju
>Gecekondu, İstanbullu, Minibüs
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-029