istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
da etkisiz bir elemana indirgenemez. Giderek,
Doğu olarak indirgenen çokluğun içindeki pek
çok aktör, farklı bir perspektiften dahi olsa bir kez
daha özsel, geçirimsiz sınırlarla birbirinden ayrılan
Doğu-Batı türdeşliklerini yeniden üretmeye
soyunarak oryantalizme eklemlenir. Özsel olarak
ayrıştırılmış bütünsel iki kimlik yanılsaması inşa
edildikten sonra, safdil bir kültürel çoğulculuğun
savunucuları, aradaki aşılması olanaksız uçurumlar
üzerine köprüler kurma yüce gönüllülüğünü
gösterirler.
Sormak gerekiyor: Doğu ve Batı adı verilenler
kimlerdir, Avrupa ve Asya denen yerler nereleridir,
İslam ve Hıristiyanlık olarak kavrananlar
nelerdir ve medeniyetler ansiklopedi metinlerinin
dışında birbirlerinin içine geçmeden nasıl
varolmuşlardır Köprüseverlere, köprülerin en
az birleştirdikleri kadar ayırdıklarını ve arazinin
geçit veren sayısız irili ufaklı patika ile dolu olduğunu
anımsatarak teşekkür etmek gerekiyor.
Belki o zaman, köprüdeki trafik sıkışıklığından
da kurtulmak hayal edilebilir.
—Bülent Tanju
OSMANLI MAHALLESİ
Birbirlerine soy değil, mekana endeksli cemaat
(Gemeinschaft) bağıyla bağlı ailelerin kentsel
yerleşme birimi. [Ed.]
Osmanlı düzeninin “çokkültürlülüğünü” özlemek
günümüz adetlerinden oldu. Bu duruşta idealizasyonun
payını, bu “kayıp cennet” arama dürtüsünü
bir miktar ayıklamak için Osmanlı mahalle
yaşamının kurallarını incelemek yararlı olabilir
(bak. Mahalle). Şu unsurları göz önünde tutarak:
16. yüzyıldan 19. yüzyıl sonlarına kadar İstanbul
gibi bir şehrin mahalle düzenine iki tür ayrım
hakimdir: kadın/erkek ve Müslüman/gayrimüslim
ayrımları. İkincisinden başlayalım: Şehrin
dinsel rölyefini her an sergileyen, kimin hangi
dinsel cemaate ait olduğunu görünür kılan, kılık
kıyafet düzenleyen fermanlar sayesinde İstanbul
“şeffaf bir sahne”dir. Kostantiniye fertleri dinsel
aidiyetlerini bedenlerinde taşırlar: Rumlar siyah,
Ermeniler kırmızı, Yahudiler mavi tülbent sarmak
zorundadırlar sarıklarının etrafına. Yeşili kullanmak
gayrimüslimlere yasaktır. Mahalleler dinsel
etnik kimlik esasına göre oluşmuşlardır. Bunlar ya
Müslüman, ya Rum, ya Ermeni, ya da Yahudi mahalleleridirler,
sakinleri aynı dine ibadet eder, aynı
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-256