istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
Taksim geçmiş dönemlerde de bir mesire yeri
olmuştur. Gümüşsuyu’ndaki mezarlıkların içinde
eski gravürlerde görülen bir bahçe, 19. yüzyıldaysa
kışlanın kuzeyinde, Surp Agop mezarlığının
başında, Müslüman nüfusun kullanımına kapalı
bir başka bahçe vardır. Prost Planı ve Kırdar
düzenlemesi, “thé dansant”ların, baloların yapıldığı
bu İngiliz stili bahçeyi Taksim Belediye
Gazinosu’na dönüştürür ve yeni modern bina
1939’da açılır: Cumhuriyet balolarının, milli burjuvazinin
ve İstanbul’un yeni elitinin düğünlerinin,
yılbaşı kutlamalarının, resmi toplantıların mekanı;
üst salonda ise “nezih” bir satranç kulübü.
Bu yapının karşısında Tenis, Eskrim ve Dağcılık
Kulübü’nün (TED) binası yer almaktadır. Prost
Planı’nın Taksim’den Maçka’ya uzanmasını öngördüğü
yeşil alan içinde yer alan bu yapılar da
zamana dayanamaz. 1955’lerde park alanı içinde
Hilton Oteli yükselir. Gazino yıkılır, yerine 1965’te
Sheraton Oteli, yıkılan TED Kulübü binasının yerine
de 1990’larda Hyatt Regency Oteli açılacaktır.
Yeni ve genişletilmiş meydan mekanını tanımlayan
en önemli yapı, Maksem’in 140 metre
karşısında yer alan AKM’dir. Prost Planı hazırlandığı
yıllarda, bir başka önemli Fransız mimar,
Auguste Perret de burada yer alacak olan Opera
binası projesi için çalışır, savaş yıllarının ardından
projeyi Bayındırlık ve İskan Bakanlığı devralır.
Hayati Tabanlıoğlu tasarımı olan yapı, önce İstanbul
Kültür Sarayı olarak 1969’da açılır. Kısa süre
sonra geçirdiği yangının ardından bugünkü AKM
olarak 1978’de yeniden hizmete girer. Meydanın
ikinci önemli yapısı, Gezi’nin tam karşısında, Osmanlı
Bankası müdürünün konutu olan ve daha
sonra İstanbul Kulübü olarak kullanılan yapının
yerinde, 1940’larda Gezi’nin devamı olacak bir
manzara terası yaratılması düşünülen noktada,
1975’te Intercontinental Oteli olarak açılan bugünkü
The Marmara Oteli’dir.
Kozmetik ve sembolik: Taksim, çok kısa bir
tarihsel dönem içinde yer alan bütün bu değişiklikler
içinde çeperleri, boyutları, geometrisi ve
ölçeği sabit olmayan, sürekli biçim değiştiren bir
mekan olur; genişler, daralır, yeniden genişler...
Bağlar ve mezarlıklar boşluğunun ortasına Kışla
inşa edilir, Kışla müştemilatı yıkılınca meydan
genişler, Kışla’nın karşısındaki talim alanı yapılaşınca
boşluğun ölçeği yeniden küçülür, daha
sonra Tarlabaşı yönündeki yıkımlar boşluğu bir
kez daha büyütür. Kışla yıkıldığında, meydan Gezi
alanıyla bütünleşir, sonra bu alanın ucunda bir
otel bloğu yükselir. Gezi de asla adının çağrıştırdı-
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-358