istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
ol(a)madığı için kentlerine “çarpık” adını takmışlardır.
Bu nedenle, uygun iktidarı ya da konumu
bulan tüm İstanbullular, bu çarpık kenti o ya da bu
şekilde düzeltmeye koyulur. Ancak bu işe kalkışan
hiç kimsenin, kenti nasıl bütünselleştireceğine,
nasıl doğrultacağına ilişkin tutarlı ve kapsamlı
bir önerisi de yoktur. Kaldı ki, böyle bir öneri
daha başlangıçta olanaksızlığını da ilan etmek
zorundadır, çünkü bir tür aşkınlık düzlemi olan
doğru kent dünyevi akılla üretilemez. Dolayısıyla,
olası tek seçenek doğru kentin doğru temsilinin
kendini göstermesini, vahyi beklemektir. Vahiy
gerçekleşene kadar yapılabilecek tek şey ise, çarpık
olan diğerlerini imha etmektir. Burada kentsel
değişim, pratikte, yıkmak anlamına gelir. Tarihi
ile övünen bu kent, son derece yeni, neredeyse
dün inşa edilmiş bir kenttir aslında: Çarpık kent,
niteliksel olarak dönüşmesin diye yıkılan kenttir.
—Bülent Tanju
YOKUŞ
Düz alanı bulunmayan bu metropolün her yerinin
topografik tanımı. Ancak tuhaftır, bu
terim sadece birkaç sokağı adlandırmak için
kullanılır. [Ed.]
Şair ve yazar Sait Faik, Pera’yı Karaköy’e bağlayan
tünel hakkında “Tünelleri insanlar için yaptık.
Yokuşlardan lahzada insinler, yokuşları ani vakitte
çıksınlar diye” yazmış.
İstanbul’un sıfatlarından birinin “yedi tepeli”
olduğu düşünülürse, bu tepeler üzerine kurulu
mahalleleri (bak. Mahalle) birbirine bağlayan
yokuşların önemi de ortaya çıkar. Her biri başka
bir isimde ve farklı konumda olan bu yokuşlar,
esasında İstanbul’un pek çok farklı yerinde bir
mahalle işlevi de görürler. Yokuşları inenler ve
çıkanlar zamanla birbirlerine aşinalık geliştirirler,
yokuş üzerindeki bakkal, manav, elektrikçi gibi
esnaflar kendi müdavimlerini takip eder, tanırlar.
Kimileri mazbut orta sınıfın yaşadığı yokuşlardır.
Beşiktaş’ın Serencebey ve Asariye yokuşları Osmanlı
döneminden bugüne kadar önce konakları,
sonra da apartmanları ve değişen aile hayatıyla
tanımlanan yokuşlar olmuştur. Yokuşların coğrafi
konumları da kimliklerini belirler. Örneğin
Beşiktaş’ın sonu denize varan pek çok yokuşu
sükunetleriyle bilinirler, ihtiyaç duyulduğunda
sahile kolayca inilebilecek meskun mahallerdir.
Aile hatıralarında, bu yokuşları katetmekten yorulan
nişanlıların çabuk evlendiğine, kar yağdığında
nasıl mahsur kalındığına veya daha hüzünlü bir
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-396