istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
1940’lardan sonra edebiyat ortamında görülmeye
başlanacak bu canlılığın ve çoksesliliğin yolunu
açan en önemli icraatları ise, Milli Eğitim Bakanı
Hasan Ali Yücel tarafından 1940 yılında açılan Köy
Enstitüleri ve 1941 yılında faaliyete başlayan Tercüme
Bürosu’dur. Köy Enstitüleri, romanın odağını
kentten köye kaydırırken, tercüme faaliyetleri
kültürel anlamda önemli gelişmelere kaynaklık
eder. Bu süreçte, kent anlatısı özellikle varoluşçu
eğilimlerle şekillenen öykülere içkin bir hale gelir
ve İstanbul, “bunalan genç adamlar”ın kaleminde
yeniden bireysel deneyimin mekanına döner.
Sözü edilen bu dönüş, bir bakıma da, modern kent
yaşamının birey üzerindeki etkilerini, modernlik
halinin bireydeki izdüşümlerini odağına alan
“modernist” edebiyata da alan açmış olur.
1960’lardan sonra İstanbul’un romansal tarihi,
parçalanan anlatılarla birlikte daha da çatallanmaya
başlar. Arka arkaya gelen darbelerle,
sarsıcı toplumsal değişimlerle yeniden şekillenen
edebiyat, İstanbul’a farklı görünümler verir. Artık
söz konusu olan çok daha kalabalık, paramparça
bir kentin tarihidir. Mekansal güzellik, artık
hüznün karanlık tonunda, kaybolan düşlerin yüküyle
hatırlanan coşkuların ve acıların ifadesidir.
İstanbul, nostaljik güzellemelerin ya da tarihsel
bir hesaplaşmanın mekanı, bir kimlik soruşturmasıdır.
Kent bu süreçte, artık sadece yeniden
üretilen Oryantalist imgelerle kurulan bir eski çağ
masalı değildir. İstanbul masalı, aynı zamanda,
etkisini iyiden iyiye hissettiren gecekondulaşmanın
da etkisiyle kendi ifade biçimini yaratan
bir çöp masalıdır. Yoksulluk anlatıları İstanbul
anlatılarının ayrılmaz bir parçası, madalyonun
görünür kılınan diğer yüzüdür. Madalyonu esneten,
dağıtan, gerçekliği sorgulayan postmodernist
kurmacalar içinse İstanbul, tarihsel bir dokunun
veya yaşanmışlığın taşıyıcısı olarak görünürdür.
Gökdelenleri, uydu kentleri, metrolarıyla artık
başka bir varoluşu yaşayan ve değişmekten bıkmayan
bu kent, kendini de romanlara aynı şekilde
yeniden yazmaya devam etmektedir.
—Deniz Aktan Küçük
EKRAN
Kent yaşantısı içinde giderek artan bir biçimde
ekran, özel veya kamusal alanda, hareketli
veya sabit, çeşitli biçimler ve boyutlarla, arabada,
uçakta, sokakta ya da evde, her yerdedir.
İç ya da dış mekanlarda, günümüzün metropolünde
mimari bir öğe haline gelmiştir ekran.
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-092