istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
veya rastlantısal bir biçimde gelişmekte, yakın
çevreleri, birbirleri ve kent ile ilişkileri zayıf, kendi
içine kapalı devreler yaratılmaktadır. Haliç’teki
en kapsamlı son proje santralistanbul da, bir hibrit
kullanım seçimine rağmen, ne kendi içinde,
ne de yakın çevresine rant dışında bir artı değer
katamayıp, yeni bir soylulaştırma örneği olarak
diğer dönüşüm projelerinden farklılaşamamıştır.
Haliç’in çok katmanlı ve çokkültürlü yapısını
dikkate almayan rekreasyon endüstrisi, Haliç’in
zenginliklerini yok etmekte, aynılaştırıp yoksullaştırmaktadır.
Bu aşamada, birbirine değen bir
bütüncül plan çerçevesinde Haliç’in söz konusu
niteliklerini ve siluet etkisini dikkate alan bir çalışmanın
acilen gerektiği de açıktır.
—Gül Köksal
HALİÇ TERSANELERİ
Venedik’tekinden sonra, dünyanın en uzun
süre kullanımda kalan tersanesi İstanbul’da,
Haliç’tedir. [Ed.]
Osmanlı sanayi ve teknoloji tarihinin önemli tesislerinden
biri olan Haliç Tersaneleri (Tersane-i
Âmire), 1455’te kurulmuş, işlevini ve önemini de
bugüne kadar korumuştur. İstanbul’da Haliç
Tersaneleri dışında, 1861’de Hasköy’de kurulan
ve bugün bir sanayi müzesi olarak işlevlendirilen
Şirket-i Hayriye Tersanesi (bak. Şirket-i Hayriye)
ile 1909’da Boğaz’da kurulan ve bugün mevcut
olmayan İstinye Tersanesi vardı.
Haliç, Camialtı ve Taşkızak Tersaneleri’nden
oluşan Tersane-i Âmire (Haliç veya İstanbul
Tersaneleri), Haliç’in kuzey kıyısında, Atatürk
Köprüsü’nden Hasköy’e uzanan 2 kilometrelik kıyı
şeridinde ve toplam 51 hektarlık alanda konumlanmaktadır.
(bak. Haliç) Alan, yüzyıllar süren art
arda yapımlar sonucunda, güncel üretim tesislerini
içeren teknolojik altyapının yanı sıra, Bizans ve
Osmanlı klasik dönemlerinden kalan tarihsel belge
niteliğindeki çok önemli kalıntıları da içermektedir.
(bak. Bizans) Tersane olağan işlevlerinin
yanı sıra, kentin büyük programlı inşaat işlerinde,
eğitim ve sağlık konularında da hizmet vermiştir.
Örneğin Süleymaniye Külliyesi gibi komplekslerin
yapımı sırasında malzeme iletimi konusunda
tersanenin olanaklarından faydalanılmış, ya da
kenti saran kolera hastalığı için ilk etüv aletleri
tersanede üretilmiştir. Bahriyelilerin ve tersane
halkının sağlık sorunlarının giderilmesi ve eği-
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-127