istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
tüm Modernist bütünleştirme çabalarına rağmen
devam etmiştir. 20. yüzyılın metropolü ise metropol
olmanın gereği ile zaten bir kopmalar ve
farklılaşmalar mekanıdır. İstanbul’u başka Batı
metropollerine göre özgün kılan şey bu kopuşlar
değil, sınırların belirsizliği ve kimi zaman aynı
mekanda karşılaşılan iç içe geçiş biçimidir. İstanbul,
müphem ve muğlak olanın kentidir, hiçbir
şey tam bitmez ya da başlamaz. Sur ve kıyı gibi
kesin sınırlar bile zaman zaman mutlaklıklarını
yitirirler: Eminönü, Karaköy ve Kadıköy’ün
dolgu alanları, coğrafi ve arkeolojik tanımların
modern dönemden başlayarak eridiği, belirsizleştiği
alanlardır ve buraları sürekli değişimlere,
imge kaymalarına açıktır. Tarihi Yarımada’da, eski
Roma izlerinin belli belirsiz devamı olan titrek
bir güzergah, Galata köprüsü üzerinden bir Ceneviz
yokuşunu mütereddit şekilde tırmanarak
Beyoğlu’na atlar, 19. yüzyıl sonundan itibaren
Şişli’ye, oradan Maslak’a doğru yönelir. Kentin
en belirgin ekonomik ve mekansal değişimlerini
taşıyan bu aks bile bir kesiklikler, süreksizlikler,
değişkenlikler buluşmasıdır: Ne tek bir doğrultu,
ne tek bir genişlik, ne tek bir mekansal ve mimari
ölçek ve nizam vardır. Bildik ve tanımlı gibi görünen
şey hemen ardında ötekini, bilinmeyeni ve
farklı bir aidiyeti taşır, aksın üzerindeki meydanlar,
farklılıklara geçit veren tanımsız ve tasarımsız
boşluklardır.
Asya’ya uzanan Doğu-Batı ekseni ise demiryolu,
biraz otoyol, biraz köprü ve birkaç geniş cadde
paralelliğinden oluşur, farklı yaşam ve kullanım
biçimleri, farklı mimari mekanlar kıyıdan içerilere
doğru bu paralel dilimler boyunca farklı kimlikler
olarak birbirine değmeden yaşar; bazen, bir yerde,
değişimin çok hızlandığı bir noktada beklenmedik
biçimde iç içe geçerler: İkitelli, Maslak, Kavacık
gibi oluşumlar, bir yandan finansın, global sermayenin
karar, transfer ve ilişki mekanizmalarını
barındıran çok katlı yapılaşmaların mekanıdır
ama bu görkemli mekanların çevresinde düzensizliğin,
yasadışı yapılaşmanın, marjinalitenin
labirentleri de varlığını korur. Tanımsız bir boşluğa
açılan metro çıkışında bunlardan birine ya
da ötekine yönelebilirsiniz, tercih sizindir. Çok
şey netleştiği sanılırken bulanıklaşabilir. Bu belirsizlik,
ürküntü verici olabildiği gibi imkanlar
da sunar, merak eden ve farklı olanı arayan için
keşfe, maceraya açılır.
19. yüzyıl ortalarından bugüne olan değişim,
kent içinde yeni boşalmalar, farklılaşmaya açık
kullanımlar, yeni belirsizlik alanları yaratmıştır.
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-098