istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
MAHALLE
Unutulmuş bir kentsel örgütlenme ve denetim
düzeninin reenkarnasyonu olarak sürekli
gündeme getirilen farazi toplumsal birim. [Ed.]
Özel bir konut firması İstanbul’da gerçekleştireceği
projeye mahalle adını vererek, projeyi reklamlarında
şu şekilde tanımlıyor: “Yeşillikler içinde
huzurlu bir yaşam alanı sağlayacak olan Mahalle
İstanbul, eski sıcacık komşuluk ilişkilerini, arkadaş
sohbetlerini, dayanışmayı, yani özlediğiniz
eski mahalle ruhunu yeniden yaşatmayı amaçlıyor.”
Kaybettiğimiz bir değeri bize geri kazandırma
amacıyla başlıyor işe ve belli ki bu ne ilk ne
de son örnek olacak. İstanbul mahallesi öyle bir
yapıyı ve ona duyulan öylesine güçlü bir arzuyu
imliyor ki ticari konut projelerinin reklam stratejisinin
(bak. Reklam) bel kemiğini tanımlıyor ve
yüksek yoğunluklu konut alanı olarak yeniden
üretilmeye çalışılıyor (bak. Kapalı-Site). Oysa
ki üretici firmanın da, reklam şirketinin de çok
iyi bildiği gibi, bir bölgeye mahalle demek orayı
mahalle yapmaya yetmeyecektir. Eski komşuluk
ilişkilerimizi geri getirme fikri her zaman prim
yapabiliyor. Özlenen komşuluk ilişkilerinin varlığı
ya da geçmişte tahayyül edildiği biçimiyle
varolduğu ise tartışmalı. Denebilir ki mahalle her
şeyden önce zihinsel bir üretimdir ve bu nedenle
daha çok dizi, film setlerinde ve konut sitelerinin
reklam kampanyalarında kendini var etmektedir.
Bu noktada mahalle kavramının Weber düşüncesi
ile ilişkisinden bahsetmek anlamlı görünüyor.
Mahalle, kelimenin çoğu zaman sorunlu bir
şekilde göndermede bulunduğu fiziksel çevreden
çok, Türkiye’de çok tutmuş Weberyen cemaat/
cemiyet kuramının en özgür biçimde ifadesini
bulduğu değerlendirme alanını temsil ediyor. Bu
durumun en bildik yansımasını, asla varolmamış
bir cemaat yapısını inşa etmeye çalışmak tanımlıyor:
Bir biçimde ulusal kurguyla da bütünleştirilmiş
bir yitirilmiş değerler sistemi yaratılır.
Mahalle üzerinden bir günah çıkarma etkinliği
gerçekleştirilir. Neleri kaybettiğimizi önce kurgular,
sonra onlar için ağıt yakar, af dileriz. Daha
ilginci, bu kurguya yöneltilen eleştirel bakış da
özünde Weber’in söylemine çok şey borçlu. Bu kez
mahalle pre-modern davranış biçimlerini barındıran
bir odak olarak yeniden inşa edilmektedir.
Bu nedenle pre-endüstriyel cemaat ilişkileriyle
çağdaş dünyanın cemiyeti arasında ikili bir okuma
gündeme gelir. Weber’e yaslanan düşünsel cephaneliğin
tıkanmakta olduğu gerçeği de mahalleye
ilişkin bir başka sorunlu bölgeyi tanımlıyor.
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-225