istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
şekilde, yokuşu çıkarken kalp yetmezliğinden bir
aile büyüğünün hayatını nasıl kaybettiğine dair
hikayeler yer alır. Bugün her biri bir mahalle dokusunda
olan bu yokuşlarda büyüyenlerin, yıllar
sonra taşındıkları yerlerden bu yokuşları ziyarete
geldikleri, hatta son dönemde “facebook” gibi
iletişim araçlarıyla sanal topluluklar oluşturdukları
vakidir.
Kimi İstanbul yokuşlarıysa şehrin sınıfsal,
etnik, kültürel dokusunu içlerinde barındırmışlardır.
Yine Sait Faik, Taksim’den Dolapdere’ye inen
yokuşlardan birini şöyle tasvir eder: “Bir tarafında
randevu evlerinin, öte tarafta umumi evlerin
kaynaştığı bölge... Karidesçiler, elektrik amelesi,
ekmekçi, sirkeci, marangoz çırağı, garson, berber,
akordeoncu, kitaracı, bar artisti, revü figüranı,
terzi çırağı gibi esnafın birbiri üzerine yığıldığı
yokuşta, birbirine karışmış her din ve mezhep,
Türk, Rus, Ermeni, Rum, Nasturi, Arap, Çingene,
Fransız, Katolik, Levanten, Hırvat, Sırp, Bulgar,
Acem, Efganlı, Çinli, Tatar, Yahudi, İtalyan, Maltız,
daha her türlü milletin birbirine karıştığı bu
garip mahalleden sel yatağına her akşam küçük
figüran kızlar iner. Onların ve terzi kızların arkasından
berber çırakları yürür; berber çıraklarının
arkasına da burma bıyıklı bir Arnavut takılır.”
Bazı yokuşlar tamamen belli bir işkoluyla
ilişkilendirilirler. Örneğin, Mercan Yokuşu çantacılarıyla,
Şişhane Yokuşu lambacılarıyla tanınır.
Karaköy’e inen yokuşlar “tekin” sayılmazlar,
Orhan Veli’nin şiirine de konu olan Yüksek Kaldırım
önce sıra sıra dizilmiş elektrikçi ve elektronikçilerle
başlasa da, yokuş inildikçe değişen
ortamı ve seyyar satıcıların ziyaretçilerine ucuz
yemek sattıkları genelevleriyle bilinir. Bazı yeni
yokuşlar ise nüfusu hızla artan İstanbul’un yeni
yerleşim mahallelerinin arasında kendiliğinden
oluşmuştur. Yeniköy’ü Ferahevler’e bağlayan Bağlar
Yokuşu, Etiler’e bağlanan Bebek Yokuşu veya
Nişantaşı’nı Beşiktaş’a bağlayan Fulya Yokuşu
gibi yokuşlar daha çok arabayla katedilirler. Yeni
açılan bu yokuşlu yollar, bir anlamda büyüyen,
farklılaşan yeni İstanbul’un yeni yeni anlam kazanan
mekanlarıdır.
—Arzu Öztürkmen
>Mahalle
YÜKSELME
Doğudan ve batıdan uzanan iki ince yarımada
üzerindeki dar alanda metropolleşen bu kentin
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-397