istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
Bunlar, bazen çok yoğun olarak kullanılagelen
ama tanımsızlıklarını, belirsizliklerini koruyan
alanlardır: Taksim, Karaköy, Aksaray meydanları
gibi. Bazen yeni kullanım potansiyellerine işaret
ederler ve kentsel mücadelelerin, bitmez tartışmaların,
kutsamaların ve lanetlemelerin, içeriksiz
vaatlerin ve içeriksiz sloganların arenasına
dönüşürler: Liman, eski sanayi ve çöküntü bölgeleri
gibi. Kentin toplumsal topoğrafyasındaki
sürekli değişim, en merkezi kesimlerde mülkiyeti
ve kullanım biçimi belirsiz haritaları oluşturur.
Belirsizlik, kimilerine göre düzen ve denetim zaafı,
kimilerine göre yaşam alanı edinme olanağıdır.
Kenti düzenlemek, 19. yüzyıl modernleşmesinin
de, 20. yüzyıl planlamasının da, bugünkü
egemen kent söyleminin de gündeminden düşmez.
Hiçbir zaman da tam olarak başarılamaz. 19.
yüzyılda yangın nizamnameleriyle, yol genişletme
ve geometrik düzen oluşturma gayretleriyle başlayan
ulaşılabilir ve denetlenebilir bir kent yaratma
çabası, Osmanlı başkentini hiçbir zaman bir Paris
veya Barselona’ya dönüştürememiş, 50’lerin Menderes
istimlakından birkaç kısa bulvar ve yıkılan
birkaç anıtın anısı kalmıştır. 80’lerin kent hijyeni
operasyonlarının oluşturduğu sahil dolguları, hala
estetiğe ve kullanım yoğunluğuna ulaşamamıştır
ve Tarlabaşı Bulvarı, ilk tasarlandığı 1800’lü
yılların planlarındaki vizyonu, açıldığı yirmi yıl
boyunca oluşturamamıştır. Bu kentte hiçbir proje
bitmez, Tarlabaşı Bulvarı ve Beyazıt Meydanı bunun
tek örnekleri değildir. Küçük Galata Tünel’i,
Avrupa’nın ilk metrolarındandır, ama kent 2000’li
yıllarda bile metro ağının önemli bölümünü tamamlayamamıştır.
Ülkenin en modern ve monden
kenti, biraz da yoksulluğun verdiği ataletle, Modernitenin
rasyonellerine direnir. Hijyen, düzen ve
pozitivizmin mühendislik tasavvurları metropole
hiçbir zaman tam egemen olamaz. Bu bağlamda,
aynı pozitivist temaları, bazen de nostaljik nakaratları
yineleyen seçkinci kent söylemi, aynı
zamanda itiraf edilmeyen bir iktidarsızlığın söylemidir.
Kente hakim olmak isteyen düzenleyici
akıl, Fellini’nin Kazanova’sında olduğu gibi her
yeni deneyimde iktidarsızlığının dramını yaşar.
Kent direnir, eritir, bulanıklaştırır. Sularının gücü
karmaşıklığı besler, surları değil ama kendisi bir
yanıyla fethedilemeyen olarak kalır, harabelerinden
vazgeçmez, anıtları yoksullukla kuşatılmıştır
ve her yaşayan şey -ki bunların sayısı sonsuzdurbütüncül
ve mükemmel tasarımların değil, küçük
kıpırtıların ürünüdür, onun için canlıdır.
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-99