istanbullasmak_scrd

İSTANBULLAŞMAK
mını ve bu tasarıma içkin düşünülen gündelik
yaşam tarzını yansıtması açısından bir projeye
dönüştürülen “Başkent Ankara”nın “kötü-ötekisi”,
“yozlaşmaya” açık bir aylaklık mekanıdır.
İstanbul ancak 1930’lardan sonra, eski hareketliliğine
yeniden kavuşma şansına sahip olur.
Yine de 1920’lerden sonra kamusal alanda fark
edilmeye başlanan bohemlik eğilimleri unutulmamalıdır.
Özellikle Fikret Adil ve çevresi tarafından
görünür kılınan bu eğilimler, aylaklığı bir yaşam
biçimine dönüştürme arzusu olarak dışa vurulur.
Ancak asıl kırılma 1950’lerden sonra gözlemlenir.
Modernleşme süreci bağlamında bir dönüm
noktasına karşılık gelen 1950’lerde, II. Dünya Savaşı
sonrasının kendi dinamiklerinin, dışarıdan
gelen çeşitli yardımların da etkisiyle, ülke daha
önce hiç deneyimlemediği bir hareketlilik içine
girer. Sanayinin gelişmesi ve göçlerle birlikte yenilenen
İstanbul, artan nüfusun, ülkenin bir piyasa
toplumuna dönüşme sürecinin ve artan Amerikan
etkisinin de belirleyiciliğiyle yeni yaşam biçimleri
edinir. Yine bu dönemde, gecekondulaşmanın
yavaş yavaş oluşum sürecine girmesi de şehrin
çehresini değiştirmeye başlar. Tüm bu değişimlerin
gönüllü gözlemcileri aylaklar ise Beyoğlu’nda
devam eden gece hayatının, sinema matinelerinin,
entelektüel sohbetlere ev sahipliği yapan
pastane ve lokantaların, sayfiyelerde geçirilen
sıcak günlerin, Ada toplantılarının, vapur yolculuklarının,
uzun yürüyüşlerin ardından Boğaz’da
yenen yemeklerin asli karakterleri olmaya devam
ederler.
Ancak artık aylaklık, özellikle makbul vatandaş
vurgusunun sertliğini yitirmesi, yeni neslin
modernleşmeyle kurulan ilişkiyi içselleştirmesi
ve modernleştirme biçiminde görülen değişimler
açısından, yukarıdan aşağıya modernleşme
anlayışının daha popülist bir nitelik kazanması
sonucunda tepeden inme, homojenleştirici kültür
politikalarının etkisini yitirmeye başlamasıyla
birlikte yeni bir anlam çerçevesine oturtulur.
Aylaklık, tek sesli politikaların tek elden değerlendirdiği
bir varoluş hali olmaktan çıkar, farklı
görüşlerin farklı yorumlarla değerlendirdiği çok
yönlü bir nitelik kazanır. Aynı şekilde, liberal ekonomi
politikalarının çalışma bağlamında yarattığı
istikrar, kapitalistleşme süreci içinde aylaklığa
ayrıksı bir görünüm verir. Bu doğrultuda, özellikle
II. Dünya Savaşı sonrasının düşünce akımlarını
paylaşma açısından, Cumhuriyet’in ilk on beş
yılının makbul vatandaş sorumluluğu ile değil
SALT014-İSTANBULLAŞMAK-034